پدافند غیرعامل؛ تمرین مداوم تاب‌آوری در رسانه ملی

*به گزارش روابط عمومی معاونت صدا، آقای امانی، هفته پدافند غیرعامل چه جایگاهی دارد و امسال با چه رویكردی برگزار می‌شود؟*

هفته نكوداشت پدافند غیرعامل در كشور از پنجم تا یازدهم آبان برگزار می‌شود. امسال این هفته با شعار «پدافند غیرعامل، تاب‌آوری زیرساختی، پایداری اجتماعی» نام‌گذاری شده است. پدافند غیرعامل در سطح جهانی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود كه برای پیشگیری از مخاطرات و بحران‌ها صورت می‌گیرد. این اقدامات عمدتاً غیرنظامی هستند و در تمام حوزه‌ها، نه فقط جنگ، بلكه در برابر بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، یا حتی اغتشاشات داخلی نیز معنا پیدا می‌كنند. از ابتدای تاریخ بشر، این نوع از دفاع وجود داشته است؛ مثلاً انسان‌های اولیه هنگام باران و سیل به بلندی‌ها پناه می‌بردند یا برای در امان ماندن از حیوانات وحشی به غارها می‌رفتند. این‌ها همه مصادیق پدافند غیرعامل است.

*با توجه به رویدادهای اخیر، از جمله دفاع مقدس 12 روزه، به نظر می‌رسد اهمیت پدافند غیرعامل دوچندان شده است. در این زمینه چه نكاتی قابل تأمل است؟*

دقیقاً همین‌طور است. بحران‌ها را می‌توان به سه مرحله تقسیم كرد. قبل از بحران، حین بحران و بعد از بحران. برای هر سه مرحله باید از پیش فكر و برنامه‌ریزی كرده باشیم. در حوزه پدافند غیرعامل، پیشگیری و تمرین قبل از وقوع بحران اهمیت اساسی دارد. ما باید بدانیم اگر بحرانی رخ دهد، چه در زمینه نیروی انسانی، چه خدمات شهری، چه امكانات زیستی، چه بهداشتی، و چه رسانه‌ای، چگونه باید عمل كنیم. در هر سازمانی نیز باید مشخص شود در زمان بحران چه كسانی حضور فیزیكی داشته باشند، چه كسانی از راه دور كار كنند و چه كسانی مأموریت ویژه دارند.در معاونت صدا، ما همكاران را به پنج دسته تقسیم كرده‌ایم. گروه نخست (سطح A) حدود ده تا بیست درصد نیروها را شامل می‌شود كه در 72 ساعت نخست بحران باید در محل كار حاضر باشند. بحران یعنی همان 72 ساعت اول. این گروه مسئول حفظ برنامه‌های جاری و كنترل جریان پخش است. گروه‌های بعدی به ترتیب وارد عمل می‌شوند تا به گروه پنجم برسیم كه بیشتر امور اداری را در شرایط پایدارتر انجام می‌دهند.

*در هفته پدافند غیرعامل، چه برنامه‌ها و آموزش‌هایی برای همكاران معاونت صدا در نظر گرفته شده است؟*

از این هفته تلاش كردیم نهایت استفاده را ببریم. دستورالعمل‌های متعددی از دبیرخانه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل سازمان به معاونت صدا ارسال شده است. بخش‌هایی از این دستورالعمل‌ها كه محرمانگی نداشتند، با همكاری روابط عمومی معاونت به صورت بنر در ساختمان‌ها نصب شده است. همچنین كلاس‌های آموزشی با موضوع «تخلیه اضطراری»، «مواجهه با بسته‌های مشكوك» و «فراخوان‌كاركنان» در استودیو 8 ساختمان شهدای رادیو برای همكاران برگزار می‌شود.دو دستورالعمل محرمانه نیز داریم كه یكی درباره صیانت از كاركنان و دیگری درباره اقدامات مقابله‌ای در برابر حمله‌های نظامی است. بخش‌هایی از آن دستورالعمل‌ها كه جنبه عمومی دارد، حتی در زندگی شخصی همكاران قابل استفاده است؛ مثلاً هنگام مشاهده بسته‌های مشكوك در منزل یا محیط كار، نحوه رفتار صحیح چگونه است.

*به حوزه امنیت اطلاعات و رفتارهای فردی اشاره كردید. در این زمینه چه توصیه‌هایی دارید؟*

مراقبت از اطلاعات، یكی از پایه‌های پدافند غیرعامل است. گاهی ما تصور می‌كنیم داده‌هایی كه در اختیار داریم بی‌اهمیت‌اند، اما همان اطلاعات ممكن است برای دشمن بسیار ارزشمند باشد. باید نسبت به تغییرات محیط كار دقت داشت: اگر چراغ اتاق خاموش بوده و هنگام بازگشت روشن است، اگر بسته جدیدی روی میز دیده می‌شود یا فایل جدیدی روی كامپیوتر نصب شده، همه این‌ها نشانه‌هایی است كه نباید بی‌اهمیت تلقی شوند.در مورد تلفن‌های همراه هم باید مراقب بود. تا حد امكان نباید اطلاعات طبقه‌بندی‌شده روی موبایل شخصی ذخیره شود. اگر اجباراً چنین كاری انجام می‌شود، باید از امنیت دستگاه و نرم‌افزارها اطمینان حاصل شود.

*نقش رسانه، به‌ویژه رادیو، در حوزه پدافند غیرعامل چیست؟*

رسانه، بازوی اطلاع‌رسانی و آرامش جامعه است. شبكه‌های رادیویی وظیفه دارند در زمان بحران، آموزش و اطلاع‌رسانی صحیح را بدون التهاب‌آفرینی ارائه دهند. در معاونت صدا، برای هر شبكه رادیویی سناریو و برنامه عملیاتی تعریف شده است تا در صورت بروز بحران، با تیم‌های آماده شامل گوینده‌ها، نویسنده‌ها و عوامل فنی، بلافاصله به آنتن برگردند و از سكوت شبكه‌ها جلوگیری شود.در حوزه فنی هم استودیوهای رزرو و تجهیزات بحران تعریف شده است. ما تمرین‌های مشخصی داریم تا بدانیم در صورت تخلیه ساختمان، چه كسی در كدام گروه است، چه زمانی باید تخلیه كند یا در محل بماند و مأموریت جدید را انجام دهد. هدف ما حفظ جریان پخش در هر شرایطی است.

*تجربه جنگ 12 روزه چه درس‌هایی برای حوزه فنی و مدیریتی داشت؟*

تجربه بسیار ارزشمندی بود. در روزهای نخست، شاید آمادگی كامل نداشتیم، اما در كوتاه‌ترین زمان ممكن با حضور میدانی وتدابیر ارزشمند معاون محترم و رییس كمیته مدیریت بحران و پدافند غیرعامل صداتوانستیم با اصلاح ساختار، شبكه‌ها را در نقاط مختلف مستقر كنیم. بعد از آن، جلسات متعددی با نمایندگان هر شبكه برگزار شد. برای هر شبكه نقطه جایگزین، تجهیزات لازم و مسئول فنی مشخص شد. از معاونت توسعه و فناوری رسانه درخواست تجهیزات زیرساختی كردیم و هماهنگی‌های لازم با دبیرخانه پدافند غیرعامل سازمان انجام شد.امروز ما برای هر سطح از تهدید، سناریوی مشخص داریم. اگر تهدید در سطح یك، دو یا سه باشد، دقیقاً می‌دانیم چه اقداماتی باید انجام شود. بزرگ‌ترین دستاورد این است كه دیگر در مواجهه با بحران غافلگیر نمی‌شویم.

*یكی از چالش‌ها در آموزش‌های پدافند، حضور كاركنان است. برای جذب بیشتر نیروها در كارگاه‌های آموزشی چه برنامه‌ای دارید؟*
پیش از برگزاری كارگاه‌ها، تلاش كردیم اهمیت موضوع را در ذهن همكاران نهادینه كنیم. روابط عمومی معاونت بنرهای آموزشی طراحی و نصب كرده، پیامك‌ها ارسال شده و دستورالعمل‌ها به مدیران واحدها ابلاغ شده است. سعی كردیم محتواهای آموزشی كاربردی و مرتبط با زندگی شخصی همكاران باشد.همچنین تلاش داریم با همكاری حوزه آموزش، حضور در كارگاه‌ها در پرونده آموزشی همكاران ثبت شود و در ساعات كاری لحاظ گردد تا انگیزه بیشتری برای شركت ایجاد شود. برای كسانی هم كه به‌دلیل مشغله نمی‌توانند حضور یابند، مطالب به‌صورت مجازی و اطلاعیه‌ای ارسال خواهد شد.گاهی ما تصور می‌كنیم همه چیز را می‌دانیم، اما همان دانسته‌های ناقص می‌تواند خطرناك باشد؛ مثل كسی كه داروی اشتباهی برای سرماخوردگی مصرف می‌كند. در حوزه پدافند غیرعامل هم باید آموزش‌های علمی و به‌روز داشته باشیم.

*آیا این آموزش‌هاو مانورها فقط محدود به هفته پدافندغیرعامل است یا استمرار دارد؟*

خیر، كاملاً مستمر است. تقریباً هر هفته یكی از شبكه‌های ما مانور پدافند برگزار می‌كند. مانور سیگنال‌رسانی، مانور محتوایی و مانور حضور نیروهای فنی از برنامه‌های ثابت ماست. حتی اخیراً نیمه‌شب یكی از روزهای تعطیل، بدون اطلاع قبلی مانور برگزار كردیم تا میزان آمادگی واقعی سنجیده شود.این تمرین‌ها به‌صورت منظم ادامه دارد تا از روزمرگی فاصله بگیریم. در دبیرخانه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل، ساختار دائمی برای همین استمرار ایجاد شده است. البته در حوزه آموزش هنوز جای كار داریم و باید مانند موضوعات ایمنی عمومی، این آموزش‌ها مرتب تكرار شود تا در ذهن كاركنان نهادینه گردد.

*در پایان، اگر نكته‌ای باقی مانده بفرمایید.*

فقط می‌خواهم تأكید كنم كه موضوعات پدافند غیرعامل، شوخی‌بردار نیست. آموزش، آموزش و باز هم آموزش! دانستن مهارت‌های اولیه می‌تواند جان ما و دیگران را نجات دهد. اگر بدانیم زیر آوار چگونه رفتار كنیم، چگونه از انرژی‌مان استفاده كنیم یا چگونه دیگران را یاری دهیم، از خسارات جبران‌ناپذیری جلوگیری می‌شود. پدافند غیرعامل، بخشی از مسئولیت اجتماعی و ملی ماست.