با مسعود كاویانی، درباره تاریخچه، روند شكل‌گیری و افق‌های پیش‌ روی رادیو معارف گفت‌وگو كردیم الگوی موفق برنامه‌سازی به سبك رادیو معارف

مدیر رادیو معارف با زبان روزه در آخرین روزهای ماه مبارك رمضان مهمان روزنامه جام‌جم شد و در گفت‌وگویی به سؤالات دبیر گروه رسانه پاسخ گفت. آنچه می‌خوانید متن كامل این هم‌كلامی است.

میثم رشیدی مهرآبادی: طی گفت‌وگوهایی كه در ماه‌های گذشته با مدیران شبكه‌های رادیویی داشتیم‌، آنچه برجسته بود، انتخاب دقیق مدیران شبكه‌ها و نسبت نزدیكی است كه این افراد با مأموریت شبكه خود دارند. شما طی چه روندی برای مدیریت رادیو معارف انتخاب شدید؟
در تابستان سال 1376 رادیو معارف در مرحله شكل‌‌گیری بود. رادیو معارف تنها رسانه‌ای در حوزه سازمان است كه با دستور مستقیم ولی فقیه، مقام معظم رهبری راه‌اندازی شده و مطالبه ایشان بود. تفاوت رادیو معارف و رادیو قرآن اینجاست كه در دهه 60 وقتی رهبری رئیس‌جمهور بودند، دستور شكل‌‌گیری رادیو قرآن را داده بودند و هر دو شبكه جزو مطالبات حضرت آقا از سازمان بود.در ابتدا آقای محمد‌هادی مفتح، فرزند شهید مفتح كه نماینده حضرت آقا در ‌هامبورگ بودند به‌عنوان مدیر، كار را پیگیری كردند. ایشان در سال1376 اولین مدیر رادیو معارف بودند. من آن زمان طلبه بودم و هنوز هم طلبه‌ام، ضمن این‌كه در دانشگاه علوم سیاسی می‌خواندم. یكی از عزیزانی كه با آقای مفتح همكاری داشتند من را به ایشان معرفی می‌كنند و پیشنهاد پیوستن به رادیو معارف مطرح شد. درپاییز 1376 وارد مجموعه شدم، ابتدا به صورت پاره وقت به سازمان می‌آمدم تا رادیو معارف را راه‌اندازی كنیم.پیشنهاد راه‌اندازی گروه اخبار معارفی در شرایطی به من ابلاغ شد كه من نه رسانه و نه سازمان را نمی‌شناختم. ذهنم خالی بود و چیزی بلد نبودم؛ 5 تا 6 نفر نیرو بودیم و برنامه‌ای روی آنتن نبود. ساختاری وجود نداشت، ساختمانی در سالاریه قم با دو اتاق و یك ورودی در اختیارمان بود. یك میز جلسه و چند صندلی داشتیم. فقط ایده اولیه وجود داشت، مطالعه می‌كردیم تا ببینیم چه‌كاری باید انجام داد؟!

با امكانات آن‌زمان، كار پرمخاطره‌ای را آغاز كردید...
درسال 1376 امكانات فعلی وجود نداشت. امروز هر شهروندی یك رسانه است و ابزار كار رسانه‌ای را در اختیار دارد. آن زمان محدودیت زیاد بود و شبكه‌های رادیویی كمی داشتیم. من در شرایطی می‌خواستم بخش خبر معارفی را راه‌اندازی كنم كه نمی‌دانستم خبر چیست، شیوه‌های كار را بلد نبودم و نمی‌دانستم از كجا باید خبر كسب كرد. سه ماه در معاونت سیاسی درباره كار‌های خبری دوره دیدم. بچه‌ها روی محتوا آشنایی داشتند و تصمیم گرفتیم محتوا و كار كارشناسی را ضبط كنیم و به تهران بیاوریم تا تهیه‌كنندگان شبكه‌های دیگر كار‌های فنی و رادیویی را انجام بدهند و برنامه‌های آماده به پخش به رادیو معارف تحویل داده شود.

حتما یكی از چالش‌ها هم بحث موسیقی بود...
در رادیو معارف از ابتدا دستور این بود كه ‌‌موسیقیِ سازی وجود نداشته باشد. دستور مقام معظم رهبری این بود كه رادیویی ایجاد كنید كه ‌موسیقیِ سازی نداشته باشد. تصمیم این بود كه الگو و مدلی از برنامه‌سازی رادیویی بدون موسیقیِ سازی ایجاد شود. درحالی‌كه موسیقیِ سازی در رادیو 60 تا 70 درصد كار برنامه‌سازی است. موسیقی مهم‌ترین ابزار تهیه‌كننده رادیویی، برای پرداخت كار و ارسال پیام است. برنامه ساختن در رادیو بدون موسیقی به این می‌ماند كه وارد اتاق بدون اكسیژن شده باشید.
مدیر تولید وقت محتوا‌ها را به تهران می‌آوردند و تهیه‌كنندگان با سابقه در تهران مطابق تجربه‌ای كه داشتند برای‌مان نوشتند كه ممكن نیست، نمی‌شود این كار را انجام ندهید. این رادیو موفق نمی‌شود و چنین‌كاری امكان ندارد. به ما می‌گفتند اگر می‌خواهید سخنرانی پخش كنید، همان را كاست كنید و به دست مردم برسانید، چه كاری است كه می‌خواهید برنامه رادیویی بسازید؟!
وقتی با این شرایط روبه‌رو شدیم برنامه دومی طراحی شد تا خودمان ماهیگیری یاد بگیریم. چند كارشناس و تهیه‌كننده كاردان از تهران به قم آمدند و با 40 تا 50 نفر از بچه‌های مستعد قم مصاحبه كردند. از بین این افراد نزدیك به 15 نفر برای آموزش تهیه‌كنندگی انتخاب شدند. من هم جزو آن گروه بودم ودرتابستان1377به تهران آمدیم و درزیر‌زمین ساختمان شیشه‌ای آموزش می‌دیدیم.هر روز صبح كلاس‌های عملی را در كنار تهیه‌كنندگان دراستودیو می‌گذراندیم. یكی از مولفه‌های مهم در آموزش، انگیزه است. به ما آموزش داده می‌شد ولی امیدی به موفقیت ما وجود نداشت. می‌گفتند بدون استفاده از موسیقی در برنامه‌سازی موفق نمی‌شوید. این اصرار ما را می‌ترساند. انگیزه مهم است. ما هم تجربه، الگو و طرحی برای این كار نداشتیم. رسانه، سازمان و مخاطب را هم نمی‌شناختیم.

چگونه خلاء موسیقی را در برنامه‌سازی رادیویی جبران كردید؟
ما با موسیقی كار نكرده بودیم و تجربه‌ای نداشتیم و این ویژگی به نفع‌مان تمام شد. شناخت ما از موسیقی در حد دانسته‌های عمومی بود. كار نكردن با موسیقی برای‌مان خوب بود و باعث شد الگوهای جدیدی از برنامه‌سازی را ارائه كردیم. امروز در برنامه‌سازی به اجتهادی ویژه رسیده‌ایم و مدلی خاص ساخته‌ایم.برگشتیم و با همان نیرو‌ها و تغییراتی كه ایجاد شد، تولید را آغاز كردیم. مدیریت جدید رادیو معارف اعلام كرد كه باید تا سه ماه محتوای آماده برای پخش را پر كنیم. من مدیر گروه خبر بودم ولی تهیه‌كننده هم بودم و كار تولیدی انجام می‌دادم. بقیه دوستان هم مثل من بودند و شیفت پخش می‌رفتیم. من كار نویسندگی و تهیه‌كنندگی كردم. 10سال مدیر گروه بودم و در رادیو معارف مدیریت پخش وتولید را عهده دار بودم. دو سال قائم‌مقام بودم و بعد مدیر رادیو معارف شدم. فكر نمی‌كنم در سازمان مدیری مثل من پیدا كنید كه كارش در رادیو را از زیر صفر و قبل از پایه شروع كرده باشد.رادیو صوت است و سكوت‌های كوتاه با معنا، كه توانستیم در این فضا با افكت، هم‌خوانی، سرود و تواشیح خلاء موسیقی را پر كنیم. تاجایی كه اگر امروز كسی ساعت‌ها برنامه‌های رادیو معارف را بشنود، كمبود موسیقی را احساس نمی‌كند و خستگی ندارد. رادیو معارف رادیویی است شبیه به خودش و ما مدل دیگری نداریم. یكی از دلایل ویژه بودن رادیو معارف این است كه چرخ‌هایش را خودش اختراع كرده است. ما از حیث مخاطب هم خاص هستیم؛ مخاطبان ما از مرجع تقلید پیگیر تا مخاطب خانه‌دار و رانندگان تاكسی را شامل می‌شوند. از مراجع تقلید و بزرگان با من تماس می‌گیرند و كارمان را نقد یا تشویق می‌كنند.

آیا عدم استفاده از موسیقی در برنامه‌سازی، برای رعایت حال قشر خاصی از مخاطبان‌تان از جمله مراجع تقلید است؟
حضرت آقا گفتند من نمی‌خواهم بگویم موسیقی حرام است. نظر فقهی ایشان این است كه اگر مكلف تشخیص دهد موسیقی مشتمل برغنا وموسیقى لهوى مناسب بامجالس عیش و نوش وخوش‌گذرانى وهمچنین مطالب باطل نیست‌ومضل عن سبیل‌الله محسوب نمی‌شود، گوش ‌دادن به آن اشكال ندارد. ولی ایشان می‌خواستند الگویی از برنامه‌سازی بدون موسیقی ارائه شود كه ثابت كنیم می‌شود.

پیش‌زمینه‌های فنی برای راه‌افتادن آنتن رادیو چگونه فراهم شد؟
پخش آزمایشی را با 8 ساعت برنامه و در گستره ملی، از 22 بهمن1377 شروع كردیم. پخش رسمی رادیو معارف در 28 و 29 بهمن سال1377 و مصادف با اول ذیقعده، روز بزرگداشت حضرت فاطمه معصومه(ع) آغاز شد.چند استودیو كه متعلق به مركز قم بود به ما قرض داده شد اما به لحاظ استاندارد‌های استودیویی كافی نبود. صدا به راحتی بین فضای داخلی و خارجی در رفت و برگشت بود. یك آنتن AM داشتیم كه در 10كیلومتری قم بود و كل كشور را به صورت AM پوشش می‌داد. در سرتاسر كشور آنتن‌های FM هم داشتیم. البته در ابتدا پوشش 50 تا 60 درصد بود ولی امروز به نزدیك 90 درصد رسیده است.

رادیو معارف در شرایطی راه‌اندازی شد كه بیش از 10سال از كارشبكه قرآن می‌گذشت ومباحث معارفی نیز در آن شبكه مطرح می‌شد. برای تولید محتوا چه برنامه‌ای داشتید تا دچار تكرار نشوید؟
مأموریت رادیو قرآن، فقط قرآن است و از ابتدا بر تلاوت قرآن متمركز است. رادیو قرآن كمتر وارد معارف دینی می‌شود و اگر ورود می‌كند در حوزه علوم قرآنی و تفسیر است. این مأموریت در ابتدای راه رادیو قرآن غلیظ‌تر بود اما در دوره‌ای به دلایلی به كار ما نزدیك شد. امروز مدیریت رادیو قرآن اهتمامی جدی به این مسأله دارد و مرز رادیو قرآن و رادیو معارف روشن‌تر شده است. ما به‌عنوان رادیو معارف‌ رسانه‌ای عام هستیم و باید كل معارف دینی را پوشش بدهیم و در حوزه‌های علوم قرآنی، تفسیر، اهل بیت، تاریخ اسلام، مباحث اعتقادی، اخلاقی، فرهنگی، احكام و...كار می‌كنیم. حتی به فراخور در حوزه سبك زندگی اسلامی، گفتمان انقلاب و مباحث سیاسی نظام نیز ورود كرده‌ایم اما رادیو قرآن بحث تلاوت، مباحث تخصصی قرآن، علوم قرآنی و تفسیر را پیگیری می‌كند. اگر رعایت كنیم همپوشانی نداریم و مكمل هم هستیم. مثل ارتباطی كه بین متن برنامه و كارشناسی آن وجود دارد. رادیو قرآن ورادیو معارف به این مسأله فكر كرده‌اند، برنامه‌ریزی داشتند و به عقیده من موفق عمل می‌كنند.

در رادیو معارف چطور به قرآن می‌پردازید؟
گروه قرآن و اهل بیت داریم كه در حوزه علوم قرآنی و تفسیر ورود داشتیم. در ماه مبارك رمضان باكس تلاوت و قرائت قرآن داریم كه در این ماه مأموریت كلی تمام شبكه‌ها است و حتی رادیو صبا و رادیو جوان هم برنامه قرائت دارند اما در حوزه تفسیر و علوم قرآنی، اگر‌چه محدود ولی ورود جدی داریم. شبكه قرآن 24 ساعته به این حوزه‌ها می‌پردازد، ولی برنامه‌سازی ما در این حوزه‌ها محدود است.

جایگاه رادیو معارف در میان دیگر شبكه‌ها چگونه است؟
رادیو معارف از لحاظ ساختاری در میان شبكه‌های رادیویی، شبكه‌ای سراسری و ملی است و جایگاه خوبی دارد. در حوزه برنامه‌سازی نیز وضعیت مطلوبی داریم. اگر معیار برنامه‌سازی ارزیابی، نظارت، طرح و برنامه یا جشنواره‌ها باشد، در تمام این سطوح رادیو معارف همواره خوش درخشیده است. مدتی پیش جشنواره «زیر چتر لبخند» برگزار شد كه رادیو معارف در این جشنواره در حوزه طنز، تندیس گرفت. سه سال است كه رادیو معارف در این جشنواره تندیس می‌گیرد. در جشنواره ورزش رادیو معارفی‌ها تندیس گرفتند. سال گذشته رادیو معارف در جشنواره سراسری پژواك بیشترین تندیس را گرفت. این شبكه در حوزه مستند رادیویی صاحب سبك است و حرفی برای گفتن دارد.

دور بودن از مركز، كار رادیو معارف را سخت كرده یا فاصله از پایتخت مزیت به حساب می‌آید؟
رادیو معارف به‌دلیلی دور از سازمان است. با توجه به مأموریت رادیو معارف كه ترویج معارف دینی و معرفت‌افزایی است. این رادیو در جایی قرار گرفته تا بتواند از آن محتوا‌ها و ظرفیت‌های موجود به خوبی استفاده كند. یكی از درست‌ترین كارهایی كه می‌شود در برنامه‌ریزی تولید انجام داد همین است. به طور مثال اگر بخواهید كارخانه تولید مس احداث كنید، كجا می‌روید؟ این كارخانه باید نزدیك به معدن مس باشد.
یكی از ویژگی‌های رادیو معارف در ساختار برنامه‌سازی عدم استفاده از موسیقیِ ‌‌سازی است و در حوزه نیروی انسانی، ظرفیت نیروهای متخصص خود‌بنیاد است. این نیروها در همین مجموعه آموزش دیده‌اند و این چرخه تكرار شده است. ما نسل اول بودیم و نسل دوم توسط ما تربیت شده‌اند. نسل سوم نیز به همین صورت توسط نیروهای مجموعه و با كمك‌گرفتن از آموزش‌های حرفه‌ای تربیت می‌شوند. تقریبا تمام نیروهای رادیو معارف ساكن قم هستند.در زمینه محتوا نیز ویژگی رادیو معارف نزدیك‌بودن به مراكز حوزوی و موسساتی است كه به طور تخصصی در این زمینه كار می‌كنند و وفور این مراكز در قم برجسته است. قم حدود 500 مركز تخصصی دارد دانشگاه‌ها و مراكزی كه زیر نظر حوزه علمیه، دفاتر مراجع و نهادهای علمی و پژوهشی هستند. یكی از استراتژی‌های رادیو معارف كه مبنای حضور این شبكه در قم است، ارتباط با این مراكز است. رادیو معارف در چند حوزه از این مراكز استفاده می‌كند از جمله استفاده از كارشناسان و همچنین منابع و تحقیقات پژوهشی این مراكز. در حوزه كارشناسی یكی از مأموریت‌های شفاهی و یكی از كاركرد‌های رادیو معارف تربیت كارشناس دینی رسانه است. در قم با اقیانوسی از محتوای مكتوب و كارشناسی مواجهیم ولی این محتوا باید رسانه‌ای شود. این مأموریت بر‌عهده نویسندگان، پژوهشگران و كارشناسان ما است.در حوزه كارشناسان خانم دست‌مان پر نیست ولی اتفاقاتی رخ داده است اما باید در این حوزه بیشتر كار كنیم. هدف این است كه این گروه كارشناس خانم پس از یاد‌گرفتن زبان رسانه به بقیه شبكه‌ها تزریق شوند. بسیاری از كارشناسان این حوزه كه امروز در سیما و صدا هستند از رادیو معارف رفته‌اند. این گروه از كارشناسان حاشیه‌ساز نبودند و تعامل با آنها راحت‌تر است.

جوان امروزی در محاصره فضایی رسانه‌ای قرار دارد. تنوع در شبكه‌های اجتماعی بالا است. با توجه به چنین فضایی برای مخاطب جوان چه كرده‌اید؟
در ابتدای راه به رادیو معارف القا شد كه رادیوی فرهیختگی است و باید برای سطح یك به بالای حوزه و مخاطب لیسانس به بالا برنامه‌سازی كند. آن زمان آقای علی لاریجانی رئیس سازمان بودند و برای راه‌اندازی رادیو معارف زحمت زیادی كشیدند. استراتژی‌ای كه ایشان برای رادیو معارف تعریف كردند همین بود و می‌خواستند این رادیو علمی و مناسب پژوهشگران باشد. در 4 بهمن ماه سال 1390 یا 1389 با جمعی محدود دیداری خصوصی با حضرت آقا داشتیم. ایشان به چند نكته اشاره كردند از جمله این‌كه دایره مخاطب‌تان را گسترده كنید و تنها به مخاطبان خاص اكتفا نكنید. نكته‌ای درباره قطعات میان‌برنامه كه جانشین موسیقی می‌شود داشتند و گفتند بروید تولید كنید و قطعات جدید به زبان، ساختار و مضامین امروز داشته باشید. نكته دیگر این بود كه ساده‌سازی نكنید و برنامه‌سازی كنید. این كه یك میكروفن وسط بگذارید و دو نفر با هم گفت‌وگو كنند كه برنامه‌سازی نشد! باید برنامه‌سازی هنرمندانه داشته باشید. 12 سال از آغاز به كار رادیو معارف گذشته بود ولی ما از آن نقطه شروع كردیم كه چه باید بكنیم و چگونه باید مسیر جدید را پایه‌گذاری كنیم؟
بحث كوتاه‌سازی برنامه‌ها و ضرباهنگ تند كنداكتور را مورد توجه قرار دادیم. آن زمان 60 تا 70 درصد كنداكتور ما همین برنامه‌های یك‌طرفه و تك‌كارشناسی بود. تولیدات را كوتاه‌سازی كردیم تا ضرباهنگ برنامه تند‌تر شود. برنامه‌های تك‌كارشناسی را از 40 دقیقه به 15 دقیقه رساندیم. برنامه 15 دقیقه تك‌كارشناسی شد 5 دقیقه و در دل برنامه دیگری
قرار گرفت.

برای آموزش هم كاری كرده‌اید؟
آموزش گویندگان، مجریان و نویسندگان در دستور كار قرار گرفت تا زبان برنامه‌ها امروزی شود. در تحریریه ما نویسندگان سه صفحه متن می‌نوشتند و گوینده برای رسیدن به نتیجه این سه صفحه را می‌خواند ولی تصمیم گرفتیم خلاصه نویسی كنیم و چنین حجمی به یك پاراگراف تبدیل شود وبتوانیم پیام را درچهارخط برسانیم.آمار واطلاعاتی از داشته‌هایمان گرفتیم و متوجه شدیم تولیداتمان زیاد است. هر روز نزدیك به 19 ساعت تولید داشتیم و این میزان را به 12 ساعت تولید باكیفیت رساندیم كه بتوانیم تكرار كنیم. وقتی تولید خوب باشد بازپخش آسیب نمی‌زند، زیرا مخاطب می‌پذیرد. در سال‌های 97 و 98 نهضت كیفی‌سازی داشتیم و تمام این موارد اجرا شد.
درزبان و ضرباهنگ برنامه كار‌ها را از برنامه‌های گفت‌وگویی به مجله‌ای تبدیل كردیم و به آیتم‌سازی بها دادیم، درحالی‌كه آیتم‌ساز نداشتیم و آیتم‌سازی در شبكه ما پذیرفته نبود. تعریف از آیتم برای ما به صورتی بود كه گویی آیتم‌ساز‌ها بلد نیستند كار سنگین انجام بدهند و كسی دنبال این‌كار نمی‌رفت.
مستند نداشتیم، كارگروه مستند‌سازی ایجاد كردم. فردی توانمند كه نماد مستند‌سازی در گروه صدا است به‌عنوان مسئول این كارگروه انتخاب شد. به این ترتیب 20 دقیقه مستند روزانه در موضوعات مختلف داشتیم. اگر چه مدیریت به عقلانیت نیاز دارد، ولی جسارت روی دیگر مدیریت است. باید برای دستیابی به نتیجه مطلوب، كنداكتور را به هم بریزیم وطرح دیگری بزنیم تا كار‌ها تكانی بخورند. در مورد تغییرات الحمدالله بچه‌های رادیو معارف همراهی می‌كنند.
یكی از ویژگی‌های نیروی انسانی رادیو معارف، باور داشتن به این كار است. آنها به آنچه می‌گویند معتقد هستند و قلب و زبانشان پشت آنتن با آنچه كه روی آنتن می‌رود، یكی است. این پیام روی مخاطبین اثر دارد.تا چند سال پیش برنامه‌ای برای نوجوان و جوان نداشتیم و از این گروه دعوت نمی‌شد به رادیو بیایند چون به‌عنوان مخاطب ما تعریف نشده بودند. ما 20 سال به بالا‌های دانشگاهی یا طلبه را مخاطب قرار داده بودیم اما در این سال‌ها از گروه نوجوان و جوان دعوت كردیم و با آنها و برای آنها برنامه ساختیم.
به طورمثال سال1403دربرنامه«مهربان باشیم» پویشی برای دانش‌آموزان داشتیم. با یكی از معاونت‌های آموزش‌وپرورش كه دغدغه داشتند هماهنگ كردیم. امروز بسیاری از مخاطبان جدی برنامه صبحگاهی مهربان باشیم، بچه‌های دانش‌آموز هستند. برخی از روزها نزدیك به 500 پیام می‌گیریم.برای نوجوان و جوان برنامه ساختیم،هزینه كردیم و جواب گرفتیم. در حوزه نوجوان و جوان بحث فضای مجازی وجود دارد و باید جدی گرفته شود. از این رو امتداد كار ما باید در فضای مجازی باشد و چه در صفحات خودمان و چه در دیگر صفحات، نوجوان و جوان را مخاطب قرار بدهیم. نوجوانان فیلم‌ها وسریال‌ها رادرگوشی‌هایشان می‌بینند یارادیو را ازاپلیكیشن ایران صدا می‌شوند.مدیریت رادیومحرم كه پرشنونده‌ترین رادیوی مناسبتی است با ما است. این رادیو از ابتدا تا انتهای ماه محرم فعالیت می‌كند. بعد ازمحرم و از اول ماه صفر مجموعه را به رادیو اربعین تحویل می‌دهیم. رادیو وحدت و رادیو غدیر هم رادیو‌های مناسبتی ما بودند. در این مجموعه‌ها با موسیقی كار كرده‌ایم. در سال 1396 كمتر از 48 ساعت قبل از ماه محرم به ما گفته شد رادیو محرم را راه بیاندازید. ما فرصتی حدودا 40 ساعته داشتیم كه یك رادیو با پخش 24 ساعته داشته باشیم. آن زمان با حدود 200 تا 300 قطعه رادیو محرم را شروع كردیم ولی امروز به 5 تا 6 هزار قطعه رسیده‌ایم چون بستری وجود دارد و باید این كار را انجام بدهیم. هیأت‌های سراسر كشور را شناختیم. رادیو محرم تنوع صوتی و زبانی دارد.

رادیو معارف شب‌های خاص و مناسبتی را در حرم حضرت معصومه‌(س) و مسجد جمكران برگزار می‌كند یا بنا دارید در دیگر مساجد و هیأت‌ها حضور داشته باشید؟
ما خادم رسانه‌ای حرم حضرت فاطمه معصومه‌(س)، حرم مقدس رضوی و مسجد جمكران هستیم. سه پرچم مبارك و متبرك این سه مكان نورانی در راهروی شبكه قرار دارد و ما هر روز صبح به این بزرگواران سلام می‌دهیم و ادای دین می‌كنیم، زیرا خادم رسانه‌ای این بزرگواران هستیم. درمناسبت‌ها از هر سه مكان مقدس برنامه پخش می‌شود.در ماه مبارك شعبان هر روز 30 برنامه زنده «من منتظرم» ازمسجد جمكران پخش شد.در شب‌های قدر در حرم حضرت معصومه‌(س) بودیم. برخی از برنامه‌های مناسبتی از حرم رضوی پخش می‌شود. در دهه كرامت نیمی از برنامه‌ها از قم و حرم حضرت معصومه‌(س)ونیمی‌دیگرازبرنامه ازمشهد وحرم‌امام‌رضا‌(ع)پخش‌می‌شود.ایام اربعین درموكب حضرت‌فاطمه معصومه‌(س) حضور داریم و از آنجا برنامه پخش می‌كنیم. حتی درحرم حضرت عبدالعظیم حسنی نیز برنامه داشتیم. تا اینجا توفیق نداشتیم برنامه‌ای از حرم حضرت احمد ابن موسی‌(ع) شاه‌چراغ داشته باشیم. چند‌بار اقدام كردیم ولی موفق نشدیم.
آقای مفتح تعریف می‌كردند در ابتدای تشكیل رادیو معارف وقتی خدمت علما می‌رسیدند و می‌گفتند می‌خواهیم ابتدای رادیو معارف را با دعای عهد شروع كنیم و انتهای برنامه‌ها را با زیارت آل‌یاسین تمام كنیم، بسیاری از بزرگان در آن مقطع نمی‌دانستند دعای عهد چیست؟! امروز هم شاید بسیاری از دعاهای ثبت شده در مفاتیح و دیگر كتب ادعیه را نشناسیم؛ رسانه پای كار آمد و فرهنگ‌سازی كرد. به همت رسانه‌ای مثل رادیو معارف این موارد جامعه‌پذیر و فراگیر شدند.
به طورمثال احیای شب‌های نیمه شعبان توسط ما شروع شد. با وجود این كه بر احیای شب نیمه شعبان تاكید زیادی شده است اما حتی در بین اهلش و در شهر قم هم تنها یك مسجد،مسجد امام حسن عسگری‌(ع) این مراسم را برگزار می‌كرد. با ما صحبت كردند، پذیرفتیم و برنامه را مثل شب‌های قدر پوشش دادیم. بعد دیگرمساجد پای كار آمدند. امروز برسر پوشش این مراسمات بحث وجود دارد.

آیا برنامه‌های معارفی در معاونت صدا باید به لحاظ محتوایی با مجموعه شما هماهنگی داشته باشند؟
معاونت صدا شورای تخصصی معارف دارد كه دبیر‌‌ش مدیر رادیو معارف است. تمام شبكه‌ها در این شورا نماینده ‌دارند. هر دو هفته یك بار جلساتی داریم و برخی سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها درآن شورا انجام می‌شود. در مورد برنامه‌های ماه مبارك رمضان، چینش جدول پخش،برخی سیاست‌ها، پویش‌ها و...تنظیم می‌شود ولی وارد حیطه مدیر شبكه نمی‌شویم.

حال و هوای رادیو معارف در ماه رمضان چگونه بود؟
كل جدول پخش رادیو معارف در رمضان عوض می‌شود. چند سالی است كه ماه مبارك درنوروز قرارگرفته و این مسأله نمود بیشتری پیدا می‌كند. حتی رگه‌هایی ازبحث رمضان دربرنامه‌های ویژه نوروزی نیز دیده می‌شود. دربرنامه‌ها رویكرد رمضانی است. حتی اگر برنامه سخنرانی داریم، سخنرانی‌هایی كه دررمضان اجرا می‌شود دراولویت است. جدول پخش رادیو معارف در ماه‌های دیگر، ماه به ماه بسته می‌شود. ولی ماه رمضان كاملا جدا است و كاری به تقویم نداریم.
در مورد جدول پخش نیز جزبرنامه‌های ویژه كه مربوط به شهادت، ولادت و...است‌‌، جدول پخش راهر ماه عوض نمی‌كنیم چون مخاطب نباید سردرگم شود. ما حق مخاطب را دركنار حق رسانه،سازمان، برنامه‌ساز و...مهم و بلكه مهم‌تر می‌دانیم. یكی از ویژگی‌های رادیو معارف مخاطبش است. مخاطب ما مشتری ما است، شنونده نیست. مخاطب رادیو معارف با آگاهی می‌آید و انتخاب می‌كند. عمر شنوندگی برخی از مخاطبان رادیو معارف با سن این رادیو یكی است. این مشتری را نباید اذیت كرد.

وضعیت برنامه‌های رمضانی و نوروزی رادیو معارف را چطور ارزیابی می‌كنید؟
رادیو معارف با در نظر گرفتن ابعاد محتوایی، ساختاری، توجه به مخاطب هدف و همسویی با رسالت خود، در ایام ویژه ماه مبارك رمضان و عید نوروز، تلاش نمود برنامه‌های متنوع ومتناسب با این ایام تولید و پخش كند تا پاسخگوی نیازهای دینی، فرهنگی، اجتماعی و سرگرمی سالم مخاطبان باشد. در ماه رمضان، برنامه‌ریزی با هدف تقویت معرفت شنوندگان نسبت به رحمت و الطاف الهی، گسترش انس با قرآن، تعمیق علایق دینی در خانواده و جامعه و ترویج حال خوب معنوی در جامعه صورت گرفت. این برنامه‌ها با انعطاف نسبت به تقارن بهار طبیعت و بهار قرآن در عیدنوروز باستانی، به تأثیر این همزمانی بر نشاط معنوی افراد، خانواده وجامعه وارتقای فرهنگ مواسات و همدلی و ایجاد حس خوب معنوی در شب‌های ماه مبارك رمضان توجه ویژه‌ای داشتند. در ایام نوروز نیز، رادیو معارف ضمن حفظ رویكرد دینی و ارزشی و با درنظرگرفتن ایام شهادت حضرت علی(ع) وشب‌های قدر،وهمچنین منویات مقام معظم رهبری درابتدای سال، برنامه‌هایی امیدبخش تولید و ضمن تبیین پیام‌های معنوی نوروز، به معرفی سیره و سبك زندگی علوی برای خانواده‌ها پرداخت. كیفیت محتوا، جذابیت ساختار، تنوع موضوعات و قالب‌ها، بهره‌گیری از كارشناسان و مجریان توانمند و تعامل با مخاطبان از طریق بسترهای ارتباطی گوناگون نیز از اولویت‌های برنامه‌هایی همچون در محضر قرآن، بهشت اجابت، دعوت، عصر جوانی، باران مهربانی، عروج، ماه و محراب، سلام بهار و جشن بندگی بوده است.

شعار و هدفگذاری شما و همكارانتان در سال 1404 چیست؟
هدفگذاری رادیو معارف تبیین و ترویج معارف اسلامی، پرداختن به مسائل فرهنگی و اجتماعی مبتلابه جامعه و حمایت از پیشرفت و تولید كشور در راستای تقویت هویت دینی و ملی خواهد بود.

معمولا گیرنده ماشین مدیران شبكه روی فركانس رادیوی خودشان تنظیم شده است. با این فرض مشتری كدام‌یك از برنامه‌های رادیو معارف هستید؟
برنامه «بر كرانه نور» كه تفسیر قرآن آیت‌الله جوادی آملی با صدای خودشان است. ایشان در برنامه «گنج سعادت» در حوزه اخلاق نیز صحبت می‌كنند و این دو برنامه جزو كار‌های دوست‌داشتنی رادیو معارف است. این دو برنامه گل كردند. همچنین «نقد و نظر» كه برنامه‌ای علمی است و درحوزه‌های تخصصی از جمله سیاست، فلسفه و...با حضور كارشناسان مربوطه بحث و گفت‌وگو می‌شود.