با برنامه‌سازان رادیو درباره ساخت برنامه‌هایی با موضوع تاریخ پهلوی كه در سند تحول رسانه‌ملی بر آن تاكید شده، گفت‌‌وگو كردیم زندگی بدون نقاب پهلوی‌ها در رادیو

استقلال شاید در ظاهر یك واژه ساده باشد اما این واژه معنای عمیقی را در درون دارد؛ معنایی كه منتهی به اقتدار می‌شود. همیشه از دیرباز استقلال برای مردم ما اهمیت داشته است. دوران پهلوی به‌ویژه زمان محمدرضا به‌واسطه كاپیتولاسیون، استقلال ما از بین رفت و این در‌حالی بود كه برای مردم ما استقلال اهمیت زیادی داشت. همین موضوع بعدها منجر به خروش مردم و انقلاب اسلامی شد.

انقلاب اسلامی از دل توده مردم مسلمان و مومن به رهبری امام برای تحقق‌بخشی به اسلام ناب بود. در سال‌های اخیر حجم تلاش‌ها برای تطهیر پهلوی ابعادی مضاعف پیدا كرده و رسانه‌ملی همچون یك دانشگاه موظف است با شفاف‌سازی، ذهن جوانان و نوجوانان را تصحیح كند. از این‌رو رادیو هم به سهم خود تلاش كرده به‌واسطه تولید برنامه‌های متنوع به این موضوع كه در سند تحول رسانه‌ملی ذكر شده، بپردازد. در این گزارش با برخی برنامه‌سازان رادیو پیرامون این موضوع صحبت كردیم.

بررسی تاریخ با حضور خسرو معتضد
شیرین بغدادی، تهیه‌كننده برنامه «تاریخ ایران» است كه از رادیو ایران روانه آنتن می‌شود و به بررسی تحولات مهم دوران پهلوی اول و دوم می‌پردازد. این تهیه‌كننده در این‌باره به جام‌جم، توضیح می‌دهد: این برنامه كه به تحلیل تاریخ ایران از زمان كودتای رضاخان تا تأسیس سلسله پهلوی می‌پردازد،به‌طورخاص وقایع مهمی همچون اشغال ایران توسط بیگانگان، دیكتاتوری‌های حاكم، جدایی‌طلبی‌ها، كودتا علیه دولت ملی، بحران نفت و تحولات فرهنگی و سیاسی را مورد بررسی قرار می‌دهد. در این برنامه، علل و انگیزه‌های وقوع این وقایع براساس اسناد تاریخی معتبر شرح داده می‌شود. وی ادامه می‌دهد: كارشناس این برنامه خسرو معتضد، پژوهشگر و تاریخ‌نگار با‌سابقه و روزنامه‌نگار قدیمی است كه تحلیل‌های خود را به‌طور جامع و مستند ارائه می‌دهد. برنامه تاریخ ایران هر هفته، جمعه‌ها از ساعت 11:30 تا 11:55 دقیقه پخش می‌شود و فرصت مناسبی برای شنوندگان است تا با بخش‌های مهمی از تاریخ معاصر ایران آشنا شوند.

پهلوی به روایت صبا
آزاده شاهرخ‌مهر، تهیه‌كنندگی و پژوهش برنامه «پهلوی به روایت صبا» را به‌عهده دارد كه روایتگر دوران پهلوی با زبان طنز است. این برنامه روزهای یكشنبه وسه‌شنبه ساعت 10و45دقیقه ازرادیو صبا پخش می‌شود. وی درباره تولید این برنامه می‌گوید: در فصل اول این برنامه به‌واسطه مستندات تاریخی به اتفاقات دوران پهلوی اول و دوم با زبان طنز پرداخت می‌كردیم. تم برنامه نمایشی است و شخصیت‌هایی همچون چاكرباشی، رضا‌خان، محمدرضا و‌... داشت كه به‌واسطه این شخصیت‌ها، موضوعات این دوره از تاریخ را مورد بررسی قرار می‌دادیم. اما در فصل دوم تغییرات عمده‌ای دادیم و سعی كردیم فضای برنامه را متفاوت تر برای شنوندگان كنیم. فصل دوم این برنامه با نام «پهلوی به روایت صبا» روی آنتن رادیو صبا می‌رود. در این فصل از برنامه اتفاقات فرهنگی و هنری دوره اول و دوم پهلوی را به زبان طنز می‌پردازیم. وی ادامه می‌دهد: در این فصل هم تم نمایشی برنامه رعایت شده اما در یك فضای جدید. در این فصل چاكرباشی فقط به‌صورت نام باقی مانده كه نوه چاكرباشی فصل اول است و او در این فصل تاریخ را ورق می‌زند و با زبان طنز اتفاقات فرهنگی و هنری دوران پهلوی را بررسی می‌كند. همچنین در قالب نمایش روح رضا‌خان، محمدرضا، تاج‌الملوك و‌... هم به سراغش می‌آیند و او با آنها دیالوگ‌هایی دارد مبنی بر این‌كه چرا چنین اتفاقاتی را رقم زدند كه به ضرر مردم بوده و این شخصیت‌ها هم سعی می‌كنند از خودشان دفاع كنند اما نمی‌توانند چاكرباشی را مجاب كنند. در‌مجموع سعی كردیم در قالب نمایش و طنز این برهه از تاریخ را روایت كنیم. امیر بیشه، بازیگر برنامه درباره شخصیت‌های این برنامه و چالش‌های آن توضیح می‌دهد: چاكرباشی یك شخصیت دانای كل است كه تمام داستان را پیش می‌برد. او با اسناد تاریخی كه از پدرش به ارث برده، از همه زندگی پهلوی‌ها مطلع است. با توجه به این‌كه زمان برنامه هم این قدر زیاد نیست كه شخصیت‌های متنوع بیشتری اضافه كنیم، تصمیم بر این شد كه جز دو تا شخصیت محوری باشد. وی درباره شخصیت چاكرباشی عنوان می‌كند: در تاریخ ما همیشه یك شخصیت جزئی در كنار افراد مهم حضور داشتند؛ افرادی كه به اصطلاح می‌گویند پادو، جزو شخصیت‌های مهم سیاسی نبودند ولی مؤثر بودند و همیشه در متن ماجراهای مهم حضور داشتند. با توجه به ماموریت شبكه و جذابیت داستان، تلاش كردیم این شخصیت یك شخصیت طناز باشد.

بررسی پیشینه مجلس در ایران
برنامه «مجلس در گذر زمان» در زمستان به جدول پخش شبكه رادیویی فرهنگ اضافه شد. این برنامه كاری از گروه تاریخ و اندیشه است كه به پیشینه مجلس در ایران به‌ویژه در دوران پهلوی می‌پردازد. احمد خدابنده، تهیه‌كننده مجلس در گذر زمان در‌باره این برنامه می‌گوید: پایه و اساس این برنامه بر پژوهش استوار است و در هر برنامه كه 15 دقیقه است به تاریخچه این نهاد قانونگذاری در ایران اشاره می‌شود كه مراحل مختلفی را از سر گذرانده است و در تغییر و توسعه بوده است.
وی ادامه می‌دهد: علی ططری، مدیر پژوهش كتابخانه و اسناد مجلس شورای اسلامی، كارشناس این برنامه است كه درباره مستندات موجود در زمینه پیشینه مجلس در كشورمان،ساختار درونی مجلس و...صحبت می‌كند. مریم واعظ‌پور، گوینده این برنامه نیز توضیح می‌دهد: مجلس نهادی است كه در تاریخ این مرز و بوم، فراز‌ونشیب‌های بسیاری را پشت‌سر گذاشته و هم‌اكنون یكی از اركان اصلی كشور به‌شمار می‌رود. همان نهادی كه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلی تحت عنوان فصل ششم به آن اختصاص داده شده و39اصل همین قانون از اصل شصت‌و‌دوم تااصل نود‌و‌نهم به آن پرداخته است، پس برنامه‌سازی درباره آن مهم است و آشنایی با پیشینه آن هم اهمیت دارد.این گوینده عنوان می‌كند:این برنامه نگاهی به پیشینه مجلس و قانونگذاری در تاریخ ایران داشته و علت نامگذاری روز مجلس، تغییر و تحولات و اقدامات مهمی را كه در آن صورت گرفته‌، مرور می‌كنیم‌.

«سیلی در تاریخ»
صادق داوری‌فر، تهیه‌كننده رادیو تهران با بیان این‌كه برنامه «سیلی در تاریخ» روایتی مستند از تاریخ دوران پهلوی است، می‌گوید: سیلی در تاریخ، مستند داستانی از تاریخ پهلوی با حال و هوای طنز است كه از گروه تاریخ و معارف رادیو تهران تقدیم مخاطبان می‌شود. وی با اشاره به بخش‌های مختلف این برنامه، می‌افزاید: یك راوی پژوهش مستند دوران پهلوی را می‌خواند. هر بار یك موضوع خاص انتخاب می‌شود؛ مثلا تاسیس ساواك، ساخت میدان آزادی، تغییر تقویم شمسی و... داستان خیلی ساده و روان مطرح می‌شود اما صدابردار در پخش اطلاعات مستند به‌عنوان شاهد مثال دچار مسأله است و این باعث می‌شود تا برنامه از فرم تكراری و یكنواخت بیرون بیاید و فضای مفرحی ایجاد كند. تهیه‌كننده سیلی در تاریخ با بیان ضرورت و اهمیت این برنامه عنوان می‌كند: مقابله با تطهیر رژیم پهلوی و تبیین ماهیت دیكتاتوری پهلوی اول و دوم از اهداف اصلی این برنامه است.

ورزش در گذرگاه تاریخ
سارا شمسایی‌نیا، تهیه‌كننده برنامه «محوطه گفت‌وگو» كه از رادیو ورزش روانه آنتن می‌شود، عنوان می‌كند: در برنامه شنیدنی محوطه گفت‌وگو از رادیو ورزش به گوشه‌های پنهان تاریخ ورزش ایران خواهیم رفت. در این برنامه، كارشناسان و پیشكسوتان ورزش به بررسی عمیق نقش دربار و ساواك در ورزش دوران پهلوی می‌پردازند. شنوندگان با شنیدن این برنامه، از نزدیك شاهد خواهند بود كه چگونه سیاست و قدرت، ورزش را تحت‌تاثیر قرار داده و به آن جهت داده بود. فساد در ورزش، نفوذ افراد خاص و دخالت‌های بیجا در تصمیم‌گیری‌ها از‌جمله مواردی است كه در این برنامه به آنها پرداخته خواهد شد. وی می‌افزاید: همچنین كارشناسان به مقایسه وضعیت ورزش دوران پهلوی با امروز و به تحلیل اوج و فرود ورزش ایران در دوران معاصر خواهند پرداخت. این برنامه همه شب ساعت 22 به مدت 60 دقیقه از رادیو ورزش پخش می‌شود.

ایرانصدا با دو كتاب گویا
كتاب گویای «آخرین شاه؛ آخرین دربار» به دوران 10 ساله پایانی رژیم پهلوی به روایت اسدالله‌خان علم می‌پردازد. این كتاب را می‌توان‌خلاصه‌ای ازدوره هفت جلدی یادداشت‌های اسدالله علم دانست؛شخصیتی كه ازنزدیك‌ترین چهره‌های سیاسی نزد محمدرضا شاه پهلوی محسوب می‌شد. این كتاب گویا به تهیه‌كنندگی سیدعلی میرطالبی‌پور و روایت آرمان ضیایی و حسین قاسمی تولید شده است. كتاب گویای روز «رِ+1»بازسازی نمایشی و مستندگونه براساس سه جلسه آخر شورای فرماندهی بزرگ ارتش و نیروهای امنیتی حكومت پهلوی در پایگاه كتاب گویا منتشر شد. جلسات شورای فرماندهان نیروهای مسلح پهلوی در تاریخ‌های 25 دی، 3 بهمن و 9 بهمن 1357 برگزار شده است. تمامی محتوای این كتاب گویای نمایشی براساس واقعیت و حاصل پیاده‌سازی صداهای ضبط شده جلسات است كه فرازهایی از صداهای اصلی نیز در این كتاب گویا برای استفاده مخاطبان منتشر شده است‌.