طنز، موسیقی و یك دنیا مسئولیت؛ فرمول جادویی محبوب‌ترین برنامه صبحگاهی رادیوایران رفیق صبحگاهی مردم ایران

در همین حین مجریان بخش‌های مختلف برنامه وارد استودیو می‌شوند. بلافاصله احسان زارع با خوشرویی و لبخندی گرم به سمت‌شان می‌رود و با انرژی مشغول هماهنگی بخش‌های‌شان می‌شود تا موضوعات مورد بحث را با یكدیگر نهایی كنند.سعید توكلی، گوینده پرانرژی با قدم‌های محكم وارد استودیو می‌شود. بلافاصله، احسان زارع با شوخی‌های صمیمانه‌اش فضای استودیو را از سكوت بیرون می‌آورد و شادی را میان عوامل برنامه جاری می‌سازد. همه به خنده می‌افتند و فضایی پر از نشاط و انرژی ایجاد می‌شود. در همین حین صدابردار شیفت برنامه پشت میزش قرار می‌گیرد تا تنظیمات فنی را انجام دهد.

افوض امری الى‌الله
چیزی به آغاز پخش برنامه باقی نمانده است. سعید توكلی با آرامش داخل استودیوی پخش می‌شود. احسان زارع چشم‌به‌راه شروع برنامه، آرام و متمركز پشت باكس سردبیری قرار می‌گیرد. كارشناسان، در گوشه‌ای از استودیو با تمركز بر جزئیات و اطلاعات آخرین مرورها را انجام می‌دهند و درنهایت با صدای گرم و آشنای سعید توكلی برنامه آغاز می‌شود: «افوض امری الى‌الله ان الله بصیر بالعباد»؛ این جمله امضای اوست؛ گوینده‌ای كه 21سال برنامه صبحگاهی رادیوایران را با عشق و توانی بی‌پایان اجرا كرده است. او حالا پس از سه سال دوباره به برنامه صبحگاهی بازگشته تا لحظاتی ناب را برای مردم رقم بزند.خبرخوانی، یكی از بخش‌های جذاب برنامه است كه توسط سعید توكلی اجرا می‌شود. او با ادبیاتی طنزآمیز اما به‌دور از هرگونه بی‌احترامی خبرها را با شیوه‌های گیرا و دلچسب می‌خواند.این نوع خبرخوانی، این بخش را برای شنوندگان بسیار جذاب‌تر می‌كند. در این میان احسان زارع گاهی جملات كمكی را به توكلی انتقال می‌دهد تا خبرها رنگ‌ولعاب بیشتری پیدا كنند. این تعامل دوطرفه به جذابیت و تنوع برنامه افزوده است. صدای خوش‌آهنگ موسیقی زمینه كم‌كم كمرنگ‌تر می‌شود. نغمه‌های شاد و پرانرژی جای خود را به یك ملودی آرام و دلنشین می‌دهند. گویا به بخش خبر نزدیك می‌شویم. فرصت مناسبی است تا با سعید توكلی، گوینده برنامه گپ‌وگفتی داشته باشم. او با آرامش و لبخندی مهربان به استقبالم می‌آید. اگرچه فرصت استراحت و صرف چای دارد، اما این زمان را برای گفت‌وگویی كوتاه با من اختصاص می‌دهد.

به مهارت‌های همكارم باور دارم
توكلی می‌گوید: یكی از دلایلی كه به برنامه صبحگاهی بازگشتم، حضور احسان زارع بود. او جوانی بسیار پرتلاش است. البته قبل از این، مستقیما با او در برنامه‌ای همكاری نداشته‌ام، اما همیشه در جریان كیفیت كارهایش بودم.وقتی پیشنهاد شد كه دوباره به برنامه بازگردم، تأكید كردم كه می‌خواهم با گروهی كار كنم كه زارع یكی از اعضای آن باشد، چون به مهارت‌هایش باور داشتم.او ادامه می‌دهد: برنامه صبحگاهی زحمت زیادی دارد. باید به‌صورت 24ساعته ذهنت درگیرش باشد. اگر دقیق نباشی نتیجه‌ خوب از آب درنمی‌آید. زارع هم جوانی پرتحرك ومسئولیت‌پذیر است. ازیك همكارجوان انتظار حرفه‌ای‌‌بودن، اخلاق خوب و تعامل مؤثر دارم؛ اگر این موارد وجود داشته باشد، همه‌چیز درمسیر درست پیش می‌رود. خودم آدم رفیق‌باز و تعامل‌محوری هستم و ازهمكاری با افرادی مثل زارع كه راحت،واقعی وتلاشگرند، لذت می‌برم.

باید از جنس مردم بود
این گوینده می‌گوید: برای این‌كه مردم برنامه‌ات را گوش دهند و خوش‌شان بیاید، باید از جنس خودشان باشی و حرف دل‌شان را بزنی. اگر مسئولی را مهمان كنی، باید درصورتی‌كه قانع نشدی، صحبتش را به چالش بكشی. این روش اجرایی البته خالی از خطر نیست؛ ممكن است مسئولی دلخور شود یا حتی با مدیر شبكه تماس بگیرد و شكایت كند؛ اما اگر اهل سازش یا زدوبند باشی، اعتبارت را از دست خواهی داد. 21 سال تلاش كردم هیچ وابستگی مالی یا احساسی نسبت به افراد یا گروه‌ها نداشته باشم و فقط كار رسانه‌ای انجام دهم.او افزود: در برنامه صبحگاهی باید حال مجری خوب باشد؛ فارغ از تمامی مشكلات شخصی یا شغلی. مثلا یك‌بار هنگام بارداری همسرم، تا ساعت 3 صبح در بیمارستان بودم، اما به‌هرحال مجبور شدم رأس ساعت 5 سر كار حاضر شوم و با حال خوب برنامه را اجرا كنم و به مردم انرژی مثبت بدهم.توكلی می‌گوید: شب قبل سرخط‌های برنامه برایم ارسال می‌شود. روی تك‌تك آنها تأمل می‌كنم. معمولا چند صفحه متن آماده داریم، اما بداهه هم زیاد استفاده می‌كنم.

اشراف كامل به مسائل روز
او ادامه داد: مجری برنامه صبحگاهی نباید صرفا گوینده باشد؛ او باید به مسائل سیاسی، اجتماعی و روز اشراف كامل داشته باشد. رادیوایران به‌عنوان یكی از رادیوهای ملی و معیاری كشور، نیازمند اجرای قوی در این سبك است. برنامه صبحگاهی به‌ویژه با فرمتی كه ما داریم، شبیه راه‌رفتن روی لبه تیغ است. باید تمام ابعاد مطالبی كه قرار است بیان شود، مورد بررسی قرار گیرد تا از خط‌قرمزها عبور نكنی. گاهی ممكن است مسئولی را نیز به چالش بكشی تا نكاتی برای مردم روشن شود، اما این كار همیشه ساده یا بدون خطر نیست.فرصت برای ادامه گفت‌وگو با توكلی تمام می‌شود و او برای اجرای ادامه برنامه به استودیو بازمی‌گردد. در این میان، صدابردار برنامه با تعارف دمنوش و بیسكویت، حال‌وهوای پشت صحنه را صمیمی‌تر می‌كند.سلسله‌مراتب اداری معمول در این كار كمرنگ است و همكاران با روحیه‌ای دوستانه و تعاملی، تلاش می‌كنند فضایی گرم و دلنشین برای یكدیگر ایجاد كنند. این همراهی و مهربانی، بخشی از فرهنگ حاكم بر این تیم است.اجرای برنامه ادامه می‌یابد و توكلی با شوخی‌های صمیمانه خود، فضایی شاد و پرانرژی ایجاد می‌كند. زارع نیز در این میان با همراهی و طنز خود، به جذاب‌تر شدن برنامه كمك می‌كند. صدای خنده‌های عوامل در اتاق‌فرمان هم نشان می‌دهد این شوخی‌ها تنها محدود به استودیو نیست و همه گروه در این فضای صمیمی سهیم هستند.

روزی سه ساعت فرصت استراحت دارم
بخش‌های برنامه به‌آرامی و با نظم خاصی پشت سر هم اجرا می‌شوند. زارع با انرژی فراوان میان بخش‌های مختلف برنامه در حركت است و با دقت، روند اجرا را مدیریت می‌كند. برای جلوگیری از اختلال در كارش، تصمیم می‌گیرم مصاحبه را به زمان مناسب‌تری موكول كنم و ترجیح می‌دهم پس از پایان برنامه با او گفت‌وگو بنشینم.همزمان با نزدیك شدن به ساعت 8، برنامه رو به پایان است. دقیقا در لحظه پایانی پخش صلوات خاصه امام‌رضا(ع) شكل می‌گیرد و فضایی معنوی جایگزین آن شور و هیجان می‌شود. زارع با فنجان چای داغی در دست آرام سمتم می‌آید و با لبخندی مهربان از مصاحبه استقبال می‌كند. روبه‌روی هم می‌نشینیم وگفت‌وگوآغازمی‌شود. باهمان آرامش همیشگی به پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.گویی خستگی بی‌وقفه روزها در صدایش رسوب نكرده: «این هفته كه تهیه‌كننده برنامه صبحگاهی شده‌ام، روزی سه ساعت بیشتر فرصت استراحت ندارم». این جمله را می‌گوید و چایش را مزه‌مزه می‌كند: «باید هر لحظه حواس‌مان به برنامه فردا باشد؛ از محتوا گرفته تا زمان‌بندی و اجرا».فنجان چای در دستانش، تنها سهم او از ساعات بی‌وقفه كار به‌نظر می‌رسد اما در چشمانش همان شوق همیشگی موج می‌زند؛ انگار این‌همه خستگی بهانه‌ای است برای ساختن برنامه‌ای كه فردا صبح، روز مخاطبان را بسازد.

اعتماد به مجری برنامه
زارع می‌گوید: «مطالب برنامه‌ها از روز قبل به ما می‌رسد. جمع‌بندی نهایی همان شب انجام شده و سپس متن‌ها پرینت گرفته می‌شوند تا در اختیار گوینده و تهیه‌كننده قرار گیرند. درباره بداهه‌گویی‌های سعید توكلی باید بگویم بخش زیادی از برنامه به این شیوه پیش می‌رود اما اعتماد به او در این زمینه بی‌جهت نیست. او با تجربه بالایی كه دارد سال‌ها این برنامه را اجرا كرده و مخاطبان هم او را در این مسیر شناخته‌اند. خط سیر كلی برنامه برای توكلی مشخص است. او می‌داند موضوع برنامه چیست و قرار است چگونه پیش برود. معمولا جزئیات برنامه در اختیارش قرار می‌گیرد و مطالبی كه ارائه می‌كند اغلب برای یادآوری است.خوشحال و مفتخرم كه در برنامه سلام صبح بخیر با سعید توكلی همكار هستم. باید بگویم او برای من یك دوست خوب و همكار حرفه‌ای است. شخصیتی دوست‌داشتنی دارد و همكاری با او دلنشین است. سعید توكلی علی‌رغم این‌كه سابقه فراوانی در حوزه اجرا دارد اما در خدمت برنامه بودن و توجه به رویكرد اصلی برایش اولویت است.»

مخاطبان‌مان عامه مردم ایران هستند
او افزود:«مخاطبان‌مان عامه مردم ایران هستند كه ازهرجای ایران ما رامی‌شنوند.همه اصناف مخاطب ماهستندوطیف وسیعی را پوشش می‌دهیم اما غالب هدف‌مان دغدغه مردم است.علاوه بر انتقال حال خوب،باید دغدغه‌های‌شان را هم پیگیری كنیم.»
این تهیه‌كننده می‌گوید: «بازخوردهای مخاطبان‌مان را از طریق تماس‌های تلفنی و پیامك‌ها دریافت می‌كنیم. البته در یكی از پلتفرم‌های پیام‌رسان، خط ارتباطی اختصاصی برای برنامه داریم كه در آن با مخاطبان‌مان در ارتباط هستیم.»

برنامه‌سازی پس از فاجعه بندر شهیدرجایی
زارع می‌گوید: «پس از فاجعه بندر شهیدرجایی برنامه‌سازی در آن شرایط دشوار بود. روز اول پس از حادثه، فضای شاد برنامه را تغییر دادیم و به‌صورت ویژه به حادثه بندر شهیدرجایی پرداختیم. با تیم مدیریت بحران و مسئولین محلی و كشوری ارتباط برقرار كردیم تا ضمن اطلاع‌رسانی به مردم، فضای مدیریتی مؤثری ایجاد كنیم و در حد توان خود، بار كوچكی از دوش مردم برداریم. در این حادثه تعدادی از هموطنان‌مان را از دست دادیم و این مسأله دردناك بود؛ به‌خصوص برای من كه اهل جنوب هستم و در این اتفاق خانواده یكی از دوستانم درگیر ماجرا شدند.در كنار این موضوعات، همیشه باور داشتم مرزی برای انسان‌دوستی وجود ندارد. هر اتفاقی در این پهنه دوست‌داشتنی بیفتد، دلم برای هموطنانم می‌تپد. در این مسیر، همیشه تلاش كردم حس دوستی و همبستگی را در برنامه به نمایش بگذارم.»

‌بخشی از هدف؛ آگاهی‌رسانی به مردم
احسان زارع، ادامه می‌دهد: «برای برنامه سلام صبح بخیر معمولا از نیمه‌شب تلفن‌همراه را كنار می‌گذارم و تا ساعت 2 بامداد برای آماده‌سازی فایل‌ها و موسیقی‌ها وقت می‌گذارم. سپس حدود 4 صبح بیدار می‌شوم. در طول روز جلسات متعددی مثل جلسات اتاق فكر داریم. به‌طور متوسط فقط سه ساعت می‌خوابم. این خاصیت كار در رسانه و برنامه زنده است.»
زارع با اشاره به انتخاب كارشناسان در برنامه می‌گوید: «بخشی از هدف محتوایی برنامه سلام صبح بخیر آگاهی‌رسانی به مردم است. تلاش می‌كنیم از افراد متخصص استفاده كنیم. مخصوصا از خبرنگاران حرفه‌ای كه تجربه خوبی دارند. این كمك می‌كند سریع‌تر و دقیق‌تر به نتیجه برسیم.»او در پاسخ به این پرسش كه تا چه اندازه به خبرهای غیررسمی كارشناسانش توجه می‌كند، می‌گوید: «مشكلی با این نوع خبرها نداریم، چراكه مردم حق دارند اطلاعات شفاف و مستند دریافت كنند. سیاست ما در رادیو ایران برمبنای شفاف‌سازی است. تلاش می‌كنیم اطلاعات درست و صحیح را به مردم انتقال دهیم. رادیو همیشه رسانه‌ای گرم بوده كه رابطه‌ای صمیمی با مردم داشته است. بنابراین سعی می‌كنیم فضای صمیمیت را حفظ كنیم.»

دغدغه‌های‌تان را بیرون استودیو بگذارید!
او ادامه می‌دهد: «كار در رادیو را با استاد مرحوم حمید قائدپوری آغاز كردم. او همیشه تأكید داشت زمانی كه وارد استودیو می‌شوید، همه دغدغه‌های‌تان را قبل ازورودبیرون استودیوبگذارید و وارد شوید.بسیاری ازهمكاران ماحتی وقتی عزیزان‌شان را از دست داده‌اند نیز طوری اجرا كرده‌اند كه كسی متوجه حال بدشان نشده. مكتب رادیو یعنی فراتر رفتن از خود و تمركز كامل بر كار. به همین دلیل برایم اهمیت دارد كه حال خوب را به تیم منتقل كنم تا وقتی پشت میكروفن قرار می‌گیرند، مخاطب انرژی مثبت آنها را حس كند. اگر شما پشت میكروفن لبخند بزنید، مخاطب آن لبخند را می‌بیند.»