رادیو؛ صدای فرهنگ و مطالبه‌گری اجتماعی

«باغ هنر»؛ تریبونی برای فرهنگ و هنر
عبدالله علایی با اشاره به ویژگی‌های برنامه «باغ هنر» كه از رادیو ایران پخش می شود، گفت: این برنامه از شنبه تا چهارشنبه ساعت 16 روی آنتن می‌رود و در هر قسمت به موضوعی متفاوت در عرصه فرهنگ و هنر می‌پردازد. یك روز برنامه به تئاتر اختصاص دارد و روز دیگر به نقد و بررسی موسیقی‌های روز اعم از ترانه، آواز و میكس نهایی كه توسط اساتید موسیقی بررسی و تحلیل می‌شود. در روزهای چهارشنبه نیز بخش پیشنهاد فرهنگی داریم كه طی آن یك فیلم، نمایش، كتاب، اماكن فرهنگی و ... معرفی می‌كنیم.
وی بخش مطالبات عمومی را یكی از اصلی‌ترین قسمت‌های «باغ هنر» دانست و افزود: در این بخش، خبرنگاران فرهنگی به سراغ سینما، تئاتر، كتاب، ابنیه تاریخی شهرهای مختلف و ... می‌روند و مسائل و دغدغه‌های مردم را بازتاب می‌دهند. بررسی شاهنامه، رصد زبان فارسی در حوزه‌های كلامی و نام‌گذاری، و معرفی شاعران از جمله بخش‌های مهم برنامه است. در كنار این‌ها به تدوین متون ادبی نیز پرداخته‌ایم. پیشنهاد كتاب در سفر و معرفی جاهای عمومی برای مطالعه، همچنین برگزاری پویش‌های فرهنگی از جمله ایده‌هایی است كه در این برنامه دنبال می‌كنیم.
به گفته علایی، «باغ هنر» تاكنون موفق به كسب جوایزی نیز شده است. شهاب شهرزاد مجری كارشناس و تینا میركریمی گزارشگر این برنامه است و با شخصیت‌های فرهنگی به گفت‌وگو می‌پردازد. علاوه بر این، «تقویم فرهنگی» بخشی ثابت در برنامه است كه طی آن هر روز به معرفی كوتاه چهره‌های فرهنگی و هنری می‌پردازیم و گاهنامه‌ای گذرا از نخبگان این حوزه ارائه می‌دهیم. این برنامه به تهیه‌كنندگی من و وحید بیات تولید می‌شود.

روایت حكایت ها با زبان شیرین
غزاله یراقی، تهیه كننده برنامه «فارسی با طعم شكر» رادیو جوان، پیرامون این برنامه گفت: به‌عنوان تهیه‌كننده برنامه «فارسی با طعم شكر» رادیو جوان باور دارم كه ادبیات فارسی گنجینه‌ای ارزشمند است كه نسل امروز كمتر فرصت هم‌نشینی با آن را دارد. ایده اصلی این برنامه از همین دغدغه شكل گرفت؛ اینكه با زبانی ساده و شیرین، حكایت‌ها و ابیاتی از بزرگان ادب فارسی همچون فردوسی و سعدی مرور ‌شود و در كنار آن، اصطلاحات و كنایاتی كه در زندگی روزمره هم كاربرد دارند، توضیح داده ‌شود.
وی در ادامه توضیح داد: تلاش ما این است كه مخاطب به‌ویژه جوانان، در مدت كوتاهی با طعمی از زیبایی‌های زبان فارسی آشنا شود و ارتباطی صمیمانه‌تر با این میراث گران‌قدر پیدا كند. در «فارسی با طعم شكر» دانش و لذت در كنار هم قرار می‌گیرد؛ فرصتی برای اندیشیدن فراهم می‌شود و لذت شنیدن حكایات شیرین نیز تجربه می‌شود. امیدوارم این برنامه بتواند پلی میان نسل امروز و دنیای فاخر ادبیات كهن فارسی باشد.
روایت سایه روشن تاریخ
منصوره كردی، مدیر گروه تاریخ و اندیشه رادیو فرهنگ با اشاره به پخش دو برنامه جدید «سایه روشن تاریخ و روشن تر از فریاد» از این شبكه گفت: این برنامه‌ها در راستای رسالت گروه برای ارتقای فرهنگ و آگاهی اجتماعی تولید می‌شوند.برنامه «سایه‌روشن تاریخ» با رویكردی فرهنگی و تحلیلی، تلاشی است در جهت بازخوانی رخدادهای تاریخی و پیوند آن با مسائل روز جامعه. این برنامه در قالب شش بخش اصلی ــ «قراردادها»، «نقطه‌های پنهان»، «معماری قدرت»، «پهلوی به روایت تاریخ»، «پشت پرده اكنون» و «آقای خبرنگار» ــ ابعاد گوناگون تاریخ معاصر را واكاوی می كند.
وی همچنین درباره برنامه «روشن‌تر از فریاد» توضیح داد: برنامه‌ای فرهنگی با رویكرد روشنگری است كه با هدف تبیین ابعاد گوناگون جنایات آمریكا و بازخوانی مقاومت ملت ایران طراحی شده است. این برنامه در بستر رخدادهای تاریخی و معاصر، تلاش دارد با زبانی صریح و مردمی، حقیقت را آشكار سازد. ساختار تركیبی برنامه شامل گفتار گوینده، صدای مردم، مباحث كارشناسی و كلام بزرگان انقلاب همچون امام راحل(ره)، رهبر معظم انقلاب، شهید آیت‌الله بهشتی، شهید چمران و سردار شهید حاج قاسم سلیمانی است؛ تا یادآوری شود حقیقت، روشن‌تر از هر فریادی شنیده می‌شود.

چراغی برای روشن كردن دنیای موسیقی
برنامه‌ «چراغ» دوشنبه‌شب‌ها از ساعت 21:30 تا 23 با اجرای آوید بزرگی و مهدی مجنونی كسمایی از رادیو تهران پخش می‌شود. نیكو یوسفی، تهیه‌كننده این برنامه در این باره افزود: چراغ در تلاش است با نگاهی پژوهشی و تحلیلی، پلی میان مخاطب و لایه‌های كمتر شناخته‌شده موسیقی ایران و جهان ایجاد كند. ما صرفاً به اجرای قطعات موسیقایی اكتفا نمی‌كنیم بلكه به بررسی مفاهیم، تاریخچه‌ها و جریان‌های فكری پشت هر اثر می‌پردازیم.
به گفته‌ یوسفی، تاكنون موضوعاتی چون مكاتب آوازی، آموزش آكادمیك موسیقی، وضعیت نشر تخصصی آثار، آواز و تكنیك‌های خوانندگی، فرهنگ موسیقی تركمن، جایگاه رهبری اركستر، اهمیت آثار موزه‌ای موسیقی و نیز گفتگو با چهره‌های شاخصی همچون اشكان كمانگری، فاضل نظری و حسین علیشاپور در این برنامه مطرح شده است. همچنین بررسی سیاست‌های دفتر موسیقی وزارت ارشاد و مرور جشنواره‌ی چهل‌ویكم موسیقی فجر از دیگر محورهای «چراغ» بوده است.هدف ما این است كه چراغ موسیقی در ذهن و دل مخاطبان روشن بماند؛ چراغی كه نه‌تنها به شنیدن، بلكه به فهم و تأمل در موسیقی دعوت می‌كند.

«كتاب‌گفت»؛ پنجره‌ای تازه به دنیای ادبیات
مهدی دادجو، تهیه كننده برنامه «كتاب‌گفت» كه با رویكردی نو به كتاب و ادبیات، هر هفته یكشنبه‌ها از ساعت 8:30 تا 9 صبح از رادیو گفت‌وگو پخش می‌شود، گفت: این برنامه در بخش‌های متنوع خود تلاش دارد فضایی برای معرفی، نقد و بررسی آثار روز حوزه نشر فراهم كند. در بخشی از «كتاب‌گفت» گفت‌وگوهای تخصصی با كارشناسان و فعالان حوزه كتاب انجام می‌شود تا نگاهی تحلیلی به موضوعات مرتبط ارائه گردد. همچنین در هر قسمت یك اثر و یك كتاب شاخص محور گفت‌وگو قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: از دیگر بخش‌های جذاب این برنامه می‌توان به میزگرد «كتاب روز» اشاره كرد؛ بخشی كه با حضور صاحب‌نظران و منتقدان به بررسی تازه‌ترین آثار منتشرشده و برخی كتاب‌های ارزشمند از منظر محتوایی اختصاص دارد.محورهای محتوایی «كتاب‌گفت» طیف گسترده‌ای را دربر می‌گیرد؛ از ادبیات داستانی و ادبیات پایداری گرفته تا آثار تخصصی در حوزه اقتصاد و كسب‌وكار، به‌ویژه كتاب‌هایی كه همسو با شعار سال منتشر شده‌اند. اجرای برنامه با محمدرسول تبیك است. پخش منظم و مكرر «كتاب‌گفت» فرصتی فراهم می‌آورد تا مخاطبان با كتاب‌های مهم و اثرگذار آشنا شوند، در انتخاب آثار مناسب هوشمندانه‌تر عمل كنند و گامی مؤثر در ترویج فرهنگ كتابخوانی بردارند.
«كتاب بازار»؛ پلی میان فرهنگ مطالعه و اقتصاد نشر
علی دهقان‌زاده، تهیه‌كننده برنامه «كتاب بازار» كه از رادیو اقتصاد روی آنتن می رود، گفت: این برنامه با هدف ترویج فرهنگ مطالعه و حمایت از صنعت نشر، به معرفی كتاب‌های متنوع حوزه اقتصاد از آثار تئوریك تا رمان‌ها و داستان‌های دارای پس‌زمینه اقتصادی می‌پردازد.در هر قسمت از این برنامه كه تنها 15 دقیقه به طول می‌انجامد، علاوه بر معرفی كتاب، خط فكری و سوابق علمی نویسنده مرور شده و بخشی از كتاب برای مخاطبان خوانده می‌شود.
دهقان‌زاده با اشاره به پایین بودن سرانه مطالعه در كشور تصریح كرد: «كتاب بازار» می‌كوشد با زمان محدود، مخاطب را به خواندن و خرید كتاب علاقه‌مند كند؛ اقدامی كه علاوه بر تقویت توسعه فردی، به حمایت از ناشران و رونق اقتصادی حوزه نشر نیز كمك می‌كند.برنامه «كتاب بازار» با رویكردی فرهنگی-اقتصادی، گامی در جهت فرهنگ‌سازی مطالعه و پیوند میان مخاطب و بازار كتاب است.«این برنامه» شنبه تا چهارشنبه ساعت 11:30 از رادیو اقتصاد پخش می شود.

«باشگاه هنر»؛ روایت پیوند هنر و ورزش از رادیو ورزش
زهرا محسن‌زاده، تهیه‌كننده برنامه «باشگاه هنر» كه از رادیو ورزش پخش می‌شود، درباره ساختار و رویكرد این برنامه گفت: هر چیزی كه در حوزه هنر و ورزش قرار بگیرد، جایگاهش در باشگاه هنر پیدا می‌شود؛ از فیلم و موسیقی گرفته تا نشان‌واره و لوگو. البته هر كدام از این موضوعات در قالب فصل‌های جداگانه بررسی می‌شوند. اولین فصل برنامه را به هنر هفتم یعنی سینما اختصاص داده‌ایم.
او افزود: در باشگاه هنر فیلم سینمایی، سریال یا مستند توسط كارشناسان یا منتقدان سینما تحلیل و بررسی می‌شود؛ هم از منظر محتوا. اگر اثر ایرانی باشد، در صورت امكان با سازندگان آن نیز مصاحبه می‌كنیم.
محسن‌زاده ادامه داد: بعضی فیلم‌ها به ما یاد می‌دهند كه هیچ شكستی ماندگار نیست؛ اگر هنوز به موفقیت نرسیده‌ایم، یعنی مسیر ادامه دارد و باید آن‌قدر پیش برویم تا به تابلوی پیروزی برسیم.برای پیدا كردن آن تابلوها، نیاز به نقشه راهنما داریم. باشگاه هنر با معرفی و تحلیل فیلم‌ها قرار است همین نقشه را نشان دهد. شنوندگان می‌توانند هر جمعه ساعت 21 این برنامه را دنبال كنند.

پیاده روی در خیابان فرهنگ
امیرعباس خاقانی، تهیه كننده برنامه «خیابان فرهنگ» كه از رادیو معارف پخش می شود، در این باره توضیح داد: این برنامه از تولیدات ا گروه جامعه و فرهنگ رادیو معارف است كه با نگاهی نو به مباحث اجتماعی، به تبیین حقوق شهروندی در پرتو تعالیم دینی می‌پردازد. این برنامه با الهام از كتاب گرانسنگ مفاتیح الحیاة اثر حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی، تلاش می‌كند تا ابعاد مختلف حقوق و وظایف متقابل مردم و جامعه را روشن سازد. در «خیابان فرهنگ»، حقوق شهروندی نه صرفاً در چارچوب قوانین عرفی، بلكه بر پایه مبانی الهی و اخلاقی بررسی می‌شود و مخاطب درمی‌یابد كه رعایت این حقوق، ضامن آرامش فردی و استواری جامعه است. گویندگی برنامه بر عهده محبوبه شیرعلی است. شنوندگان می‌توانند در روزهای زوج، ساعت 08:30 صبح همراه این برنامه باشند.«خیابان فرهنگ» تلاشی است برای ساختن جامعه‌ای متعالی بر اساس آموزه‌های وحیانی.
روایت نمایشی شاهنامه
ملیحه مرادی‌جعفری، تهیه كننده برنامه «نامورنامه» كه از رادیو نمایش پخش می شود، درباره ایده اصلی برنامه گفت:ایده ما این بود كه شاهنامه فردوسی را به‌صورت كامل و با تصویرسازی‌های ویژه در رادیو ارائه دهیم. به باور من، این برنامه یك كار كتابخانه‌ای و ماندگار است. در طول سال‌های گذشته نگاه‌ها و فرم‌های گوناگونی به شاهنامه وجود داشته؛ برخی آن را به نمایشنامه تبدیل كرده‌اند و انواع روایت‌های دیگر نیز شكل گرفته است. اما ما در مركز هنرهای نمایشی رادیو تصمیم گرفتیم وفاداری مطلق به متن داشته باشیم و شاهنامه را «واو به واو» بخوانیم.
وی درباره تفاوت «نامورنامه» با دیگر روایت‌های شاهنامه گفت: برخلاف بسیاری از آثار مشابه، ما توضیح اضافی یا تحلیل بیرونی ارائه نمی‌كنیم. ویژگی شاخص «نامورنامه» این است كه متن شاهنامه به شكلی كاملاً نمایشی خوانده می‌شود. آقای محسن بهرامی، كه تسلط بسیار خوبی بر خوانش شاهنامه دارند، متن را با صدایی متناسب با فضای حماسی فردوسی اجرا می‌كنند. این اجرا صرفاً خواندن ساده نیست، بلكه نمایشی است.قومیت ملیت هویت كلیدواژه های كتاب ارزشمند شاهنامه ست كه در لابلای زبان زیبای پارسی به آن توجه شده و ارائه ی صحیح شاهنامه تلنگری ست برای مخاطبان كه زبان پارسی را بازشناسی كنند و یادآور می شود كه چه واژگان متناسب زیبا و ارزشمندی در ادبیات ایرانیان ساری و جاری بوده .نسل امروز به سختی اشعار كهن و حتا متون كهن را مطالعه می كنند اما ارائه چنین پادكست هایی می تواند آنها را ترغیب به پیگیری و مطالعه كند
وی درباره اینكه نقش شما به‌عنوان تهیه‌كننده در این پروژه چیست؟ بیان كرد: من مسئول فضاسازی و تصویرسازی هستم و به آقای بهرامی در این زمینه كمك می‌كنم. در مجموع تلاش می‌كنیم با افكت‌ها و طراحی صوتی، اتمسفر رویدادها و اتفاقات شاهنامه را بازآفرینی كنیم تا شنونده هنگام گوش دادن، فضا را به شكل زنده در ذهن خود تصور كند. به‌عبارتی، صدا به‌تنهایی تصویر می‌سازد. مبنای كار ما نسخه شاهنامه با پیرایش دكتر جلال خالقی مطلق است كه در چهار جلد منتشر شده است. ما اكنون در حال اجرای جلد سوم هستیم. یكی دیگر از مواردی كه ما در این برنامه توجه كردیم، توجه به زبان پارسی و مبحث ملی‌گرایی هست.هر هفته یك قسمت 30 دقیقه‌ای از این برنامه پخش می‌شود و امیدواریم با این استمرار، مخاطبان تجربه‌ای متفاوت و ماندگار از شنیدن شاهنامه داشته باشند.