بی‌نام، ولی شنیدنی صدای آرامش از دل استودیو/جهان نادیده‌ صدابرداران رادیو

از چه سالی به عنوان صدابردار در این معاونت مشغول هستید؟
زهره صابری هستم. مهندسی ارشد صدا خواندم. از سال 1386 در رادیو كار می‌كنم. دانش‌آموخته‌ دانشكده‌ صدا و سیما هستم؛ ورودی سال 1383 بودم. در سال 1390 ارشد صدا را در دانشكده ادامه دادم. پس از زمانی كه دوره‌ی كاردانی را گذراندم، مشغول به كار شدم.

صدابرداری در سینما، تئاتر و مدیوم‌های مختلف را داریم؛ چه شد كه رادیو را انتخاب كردید؟ علاقه‌ شخصی‌تان بود یا شرایط روزگار شما را وارد این حرفه كرد؟
آن موقع تقسیم‌بندی می‌شدیم؛ شرایط روزگار هم بود. با توجه به نیاز سازمان، دسته‌بندی كردند و چون آن زمان رادیو به صدابردار نیاز داشت، تقسیم‌بندی‌هایی كه از دانشكده انجام می‌دادند، باعث شد وارد رادیو شوم.

با توجه به این سال‌ها كه در رادیو هستید، چه حس و حالی نسبت به اهالی رادیو دارید؟ به عنوان یك صدابردار، رادیو برایتان چه ویژگی‌هایی دارد؟
رادیو خیلی برایم خاص و دوست‌داشتنی است. از زمان كنكور، اوقاتی از زمانم به این برمی‌گشت كه رادیو را همراهی كنم؛ مخصوصاً برنامه‌هایی كه مربوط به كنكور بود كمكم می‌كرد. هم‌زمان كه درس می‌خواندم، به نكات مشاوره‌ای و تحصیلی رادیو گوش می‌دادم و از آن استفاده می‌كردم. از همان موقع با رادیو ارتباط گرفتم و كمك می‌كرد فضای خالی كه در وقتم وجود داشت برایم پر شود. الآن هم رادیو برایم خیلی ارزشمند است، حس خوبی دارم و با آن الفت گرفته‌ام.

از دید من صدابردار هم هنرمند و هم آدم فنی است؛ هنرمند از این لحاظ كه باید موسیقی را بشناسد و آكوستیك محیط را بداند و بر این اساس صدابرداری و تنظیم كند. صدابرداران در رادیو و معاونت صدا چقدر زحمت می‌كشند؟
كار ما یك كار چندوجهی است؛ زیرا باید به حوزه‌های مختلفی اشراف داشته باشیم. یك كار خیلی هنری است و بایستی دید خلاقانه‌ای داشته باشیم تا بتوانیم كنار همكاران تهیه‌كننده و سایر عوامل به آنان كمك كنیم و حتی ممكن است در جایی به آن‌ها مشورت بدهیم. حتی در جاهایی متوجه می‌شویم كه گوینده آكسان لازم را رعایت نكرده و لازم بوده انجام دهد.

یا حتی لازم است در شرایطی كه پر استرس یا بحرانی است، به عنوان كسی كه می‌تواند كنار تهیه‌كننده و سایر عوامل باشد، مثل یك روان‌شناس آرامش ایجاد كند. ما فقط با یك نفر كار نمی‌كنیم و در هر لحظه و هر ساعت با افراد مختلف هستیم. اگر نتوانیم تعامل خوبی داشته باشیم، ممكن است فضای استودیو به سمت تشنج برود. لازم است كه حتماً بتوانیم فضای عمومی و آرامش را در محیط كارمان ایجاد كنیم تا این حس منتقل شود.

اگر ببینم یكی از عوامل حالش خوب نیست، باید بتوانم او را آرام كنم تا روی كار اثر نگذارد. اگر گوینده آرامش نداشته باشد، ممكن است آن حال را در صدا و كارش لحاظ كند و كار به خوبی پیش نرود. لازم است همه‌ همكارانم این‌قدر روی خود كار كنند تا بتوانند آرامش را در فضای استودیو ایجاد كنند.

ما در زیرزمین كار می‌كنیم، نور كافی نداریم، ممكن است فضای استودیو از لحاظ تهویه مناسب نباشد و خیلی گرم یا خیلی سرد شود، و این می‌تواند برای همكارانم خستگی ایجاد كند. در معرض صدای بلند بودن نیز از عواملی است كه می‌تواند خستگی كار ما را زیاد كند.

مقوله‌ای به نام «خستگی تصمیم‌گیری» وجود دارد. اگر به این مقوله توجه كنیم، از صبح كه بیدار می‌شویم باید برای كوچك‌ترین چیزها تصمیم بگیریم. صدابردار وقتی وارد كار می‌شود، حجم تصمیم‌گیری‌هایش خیلی زیاد است؛ بایستی در لحظه بتواند تصمیم‌های مختلفی بگیرد و مدیریت بحران داشته باشد. این خستگی برای همكارانم خیلی زیاد است و شاید هیچ وقت دیده نشود، چون كارشان را با تسلط و تجربه انجام می‌دهند و فضا را جلو می‌برند. بسیاری از مشكلاتی كه با آن‌ها مواجه‌اند دیده نمی‌شود.

درباره‌ دشواری‌های این حرفه توضیح دهید.
همین پشت میز نشستن مسائل پزشكی و ارگونومی دارد؛ ممكن است همیشه امكانات و فضای راحت فراهم نباشد و همه‌ی این‌ها خستگی جسمی می‌آورد. صدابرداران با این مسائل روبه‌رو هستند و شاید اصلاً دیده نشود.

ما با صدای بلند كار می‌كنیم و باید در لحظه حواسمان به چند مورد مثل تلفن، ارتباط داخل برنامه و صحبت‌هایی كه تهیه‌كننده می‌كند باشد. این كار تسلط، تمركز و توجه زیادی از ما می‌گیرد و لازم است در لحظه در استودیو خیلی ذهن‌آگاهانه باشیم.

ممكن است افراد با مشكلات شخصی زیادی حضور داشته باشند. همه‌ این عوامل می‌تواند انرژی زیادی از صدابرداران بگیرد، ولی از دور كه دیده می‌شود شاید یك كار راحت به نظر برسد، چون صدابرداران با تسلط نشسته‌اند و همه‌چیز را هماهنگ می‌كنند و با خوش‌رویی برخورد دارند. در چنین فضایی دیده نمی‌شود كه حجم كار ما چقدر سخت است.