گفت‌وگو با برنامه‌سازان برنامه‌های كتاب‌محور شبكه‌های مختلف رادیویی همنشینی كتاب و صدا

به گزارش روابط عمومی معاونت صدا، كم‌وبیش‌ تمامی شبكه‌های رادیویی فارغ از عنوانی كه دارند و ورای سیاست‌ها و مأموریت‌های اصلی‌شان، برنامه‌ای را مختص كتاب و كتاب‌دوستان تولید كرده و روی آنتن می‌فرستند. به تعبیری بهتر، جادوی صدا در خدمت سحر كلام است و رادیو و ادبیات دست در دست و دوش به دوش، ارتقای سطح فرهنگ جامعه را هدف‌گذاری كرده‌اند. پیرامون این موضوع با 11 برنامه‌ساز گفت‌وگو كردیم.

باغ هنر‌‌‌؛ به روز و چالشی
برنامه «باغ هنر» یك جنگ فرهنگی وهنری است كه شنبه تا چهارشنبه از ساعت 16 با اجرای شهاب شهرزاد به مدت 40 دقیقه روی آنتن رادیو ایران می‌رود. یدالله گودرزی، مدیر گروه فرهنگ و تمدن رادیو ایران درباره محتوای برنامه باغ هنر اظهار كرد: این برنامه به‌روزترین رویدادهای فرهنگی و چالش‌های موجود در این حوزه را به اطلاع شنوندگان خود می‌رساند. بخشی از برنامه باغ هنر به معرفی كتاب اختصاص دارد. بیشتر كتاب‌هایی كه در برنامه معرفی می‌شوند به حوزه عمومی ادبیات، شعر و داستان ارتباط دارند. برنامه باغ هنر تلاش دارد تا تمام قصه و محتوای یك كتاب را لو ندهد و با یك رویكرد معرفی‌گونه، مخاطب را تشویق كند تا كتاب را برای خوانش انتخاب و خریداری كند. رادیو ایران در ادوار مختلف بیشترین تلاش را در تبلیغ و معرفی كتاب داشته است. درهمین راستاهرساله پویش «من یك كتاب می‌خوانم» برگزار می‌شود كه طی آن از مخاطبان می‌خواهیم یك جمله تأثیرگذار از كتاب مورد علاقه‌شان را بخوانند.

تشویق جوانان به مطالعه
برنامه «پشت جلد» به تهیه‌كنندگی راضیه جعفری به مدت سه سال است كه روی آنتن رادیو جوان می‌رود. جعفری با اشاره به پایین بودن سرانه مطالعه در كشور بیان كرد: هدف از ساخت پشت جلد تشویق شنوندگان و به‌ویژه جوانان به مطالعه و كتابخوانی است. درواقع تلاش داریم تا شنونده جوان در یك مدت كوتاه پنج دقیقه‌ای با كتاب مورد نظر آشنا و تشویق شود تا آن را تهیه و مطالعه كند. معرفی كتاب برای همه رده‌های سنی با موضوعات مختلف را در دستور كار داریم اما از آنجا كه مخاطب رادیو جوان جوانان هستند، همیشه تاكید بر معرفی كتاب‌های جوان‌پسند داشته‌ایم و كوشیدیم تا سلیقه آنها را نیز لحاظ كنیم. شاید جوانان امروزی حوصله نداشته باشند زمان زیادی را صرف شنیدن یك برنامه كنند، به همین خاطر در پشت جلد سعی كرده‌ایم تا به شكل فشرده و كوتاه، خلاصه‌ای از یك كتاب موضوع را برای شنونده بخوانیم و درباره نویسنده و سبك نگارش آن صحبت كنیم.

روایت كتاب از كتاب فرهنگ تا كتابستان
رادیو فرهنگ برنامه‌های متعدد و متنوعی با محوریت كتاب و كتابخوانی پخش می‌كند‌‌؛ از‌جمله كتاب فرهنگ، كتابستان، احوال كتاب، سیم و زر، كیمیای كلمات و.... منصوره كردی، مدیر گروه تاریخ و اندیشه رادیو فرهنگ در معرفی «كتاب فرهنگ» گفت: كتاب فرهنگ مجله‌ای شنیداری است كه هر روز با موضوعی متفاوت و نگاهی پژوهش‌محور مخاطب را با كتاب‌های تازه و چهره‌های فكری روز آشنا می‌كند. پنجشنبه‌ها ساعت 17 گروه ادب و هنر رادیو فرهنگ، میزبان برنامه‌ «احوال كتاب» با اجرای سیدمهرداد ضیایی بازیگر و نویسنده و پژوهشگر است. دوشنبه‌ها موج رادیو فرهنگ به «سیم و زر» اختصاص دارد‌‌‌؛ برنامه‌ای با موضوع نقد كتاب در گفت‌وگو با نویسندگان. روز جمعه هم برنامه «كیمیای كلمات» با اجرای كارشناسی بهرام پروین‌گنابادی ــ‌ نویسنده و منتقد ادبی‌ ــ به بررسی متون كهن فارسی می‌پردازد. در كیمیای كلمات نه‌فقط شاهكارهای ادبیات كلاسیك بلكه پژوهش‌های معاصر درباره آنها نیز مرور می‌شود. این برنامه درواقع پلی میان دیروز و امروز زبان فارسی است.

گفت‌وگو درباره كتاب
«كتاب‌گفت» برنامه رادیو گفت‌وگوست كه چهارشنبه‌ها پخش می‌شود. گوینده این برنامه حسین شفیعی است و ناهید طاعتی بخش مربوط به خوانش كتاب را اجرا می‌كند. همچنین محمد رسول تیبك، كارشناس ثابت این برنامه است. مهدی دادجو، تهیه كننده كتاب‌گفت درباره محتوای این برنامه توضیح داد: در هر قسمت كتاب‌گفت مجری و كارشناس درباره یك كتاب و شیوه نگارش آن گفت‌وگو می‌كنند تا شنونده با ادبیات، اطلاعات و داده‌های كتاب مورد نظر آشنا شود. دادجو درباره كتاب‌های در اولویت برای معرفی تاكید كرد: بیشتر بر روی كتاب‌های اجتماعی كه به شیوه خلاقانه و نوین به رشته تحریر درآمده‌اند تمركز داریم و درباره آن گفت‌وگو می‌كنیم. این گفت‌وگو منتج به معرفی كتاب نیز می‌شود.همچنین كتاب‌هایی با موضوعاتی مانند شعار سال، خانواده، دفاع مقدس، مناسبت‌های مذهبی و مباحث روز در اولویت قرار دارند. در هر ماه یك برنامه را نیز به حوزه كودك و نوجوان اختصاص می‌دهیم و در طول مدت 30 دقیقه‌ای برنامه درباره كتاب معرفی شده در این حوزه گفت‌وگو می‌كنیم. او با تاكید بر این‌كه كتاب‌های نویسندگان داخلی در اولویت معرفی قرار دارند یادآور شد: گاهی نیز بنا به ضرورت كتاب‌های نویسندگان خارجی به ویژه در حوزه‌های روانشناسی، روانشناختی و علوم مدیریت زندگی را معرفی می‌كنیم.علاوه بر گفت‌وگویی كه میان مجری برنامه و كارشناس درباره كتاب مورد نظر برقرار می‌شود؛ خانم طاعتی بخشی از كتاب را نیز اجرا می‌كند تا مخاطب با شیوه نگارش نویسنده آشنا شود.

عشق كتاب؛ صدای روانشناسی و قلم
برنامه «عشق كتاب» رادیو سلامت با رویكردی تخصصی به ترویج فرهنگ كتاب‌خوانی، به‌ویژه در حوزه روانشناسی می‌پردازد.این برنامه با محوریت معرفی آثار برجسته و گفت‌وگوهای صمیمی با نویسندگان، مترجمان و چهره‌های سرشناس اهل قلم پخش می‌شود. كامبیز نقاش، مدیر گروه سلامت روان و سلامت معنوی رادیو سلامت درباره برنامه عشق كتاب بیان كرد: این برنامه با هدف ترویج هرچه بیشتر كتاب‌خوانی، محتوای تخصصی و جذابی را برای مخاطبان به ارمغان می‌آورد. این برنامه كه از رادیو سلامت پخش می‌شود، تمركز ویژه‌ای بر معرفی كتاب‌های حوزه روانشناسی دارد؛ حوزه‌ای كه این روزها توجه عمومی به آن افزایش یافته است.یكی از نقاط قوت اصلی «عشق كتاب» فرصتی است كه برای اهالی قلم فراهم می‌كند. در این برنامه، نویسندگان، مترجمان و سایر افراد فعال در عرصه فرهنگ و نشر، فرصت می‌یابند تا درباره آثار خود، چالش‌های ترجمه و دیدگاه‌های‌شان پیرامون ادبیات و كتاب به گفت‌وگو بنشینند. این گپ و گفت‌های صمیمی، پلی میان جامعه مخاطبان و خالقان اثر ایجاد می‌كند.

بستری آرام و دلنشین برای شنوندگان
«كتاب شب»برنامه‌ای است تولیدی كه ازپنجم مهرماه امسال هرشب(به جزچهارشنبه‌ها)از آنتن رادیومعارف تقدیم شنوندگان می‌شود. بهروز رضوی اجرای این برنامه را برعهده دارد.امیرعباس خاقانی، تهیه‌كننده كتاب شب، هدف این برنامه را ایجاد بستری آرام و دلنشین برای مستمعین بعد از یك روز تلاش عنوان كرد وگفت: تلاش گروه برنامه‌ساز كتاب شب بر این بوده و هست تاكتاب‌هایی كه در برنامه بازخوانی و روایت می‌شود نظر همه اقشار را جلب كند و با طراحی صوتی كتاب‌های صوتی، علاقه همراهان برنامه را به كتاب‌خوانی بیشتر كنیم. خاقانی با اشاره به اجرای كتاب شب توسط بهروز رضوی تصریح كرد: با آرزوی سلامتی برای استاد رضوی، بی‌شك خوانش كتاب با صدای ماندگار ایشان در جلب توجه مخاطبان بی‌تاثیر نیست و در این مدت دوماهه و در نظرسنجی‌های سازمان در امر جلب توجه نظر شنوندگان موفق بوده‌ایم.

رویكرد خبری یار مهربان
رادیو پیام هم گرچه بیشتر بر اخبار ترافیك و پخش ترانه و موسیقی متمركز است اما از كتاب غافل نمانده و برنامه «یار مهربان» را هر روز روی آنتن می‌برد. مریم قاسمی، تهیه‌كننده این برنامه توضیح داد: یار مهربان در واقع بخشی از برنامه‌های تولیدی رادیو پیام است كه هر روز پخش می‌شود و در هر قسمت به معرفی و خواندن بخشی از یك كتاب می‌پردازد. كتاب‌هایی با امضای مقام معظم رهبری، كتاب‌های مناسبتی و تازه‌های نشر در اولویت معرفی در برنامه یار مهربان قرار دارند. از سوی دیگر، سعی كرده‌ایم برنامه یار مهربان رویكرد خبری نیز داشته باشد. شرایطی را فراهم آورده‌ایم كه ناشران و نویسندگان بتوانند كتاب‌های خود را در این برنامه معرفی كنند. البته از آنجا كه غالب شنوندگان رادیو پیام مردم عادی هستند، سعی كرده‌ایم كتاب‌هایی را معرفی كنیم كه برای مخاطبان عام جذاب بوده و نویسندگان‌شان مورد تقدیر قرار گرفته باشند. در مناسبت‌های مختلف به كتاب‌های مرتبط نیز می‌پردازیم. چنانچه در جنگ 12 روزه بیشتر روی كتاب‌های حوزه دفاع‌مقدس تمركز كردیم و نقش مردم را در این حماسه مورد واكاوی قرار دادیم.

معرفی كتاب‌های ورزشی
رادیو ورزش هم هر جمعه ساعت 20 برنامه «سه‌گام» را برای شنوندگانش پخش می‌كند. بیتا بردبار، تهیه‌كننده این برنامه درباره محتوای سه‌گام بیان كرد: برنامه سه‌گام یك مجله علمی یك‌ساعته است و همان‌طور كه از نامش پیداست در سه ‌گام مجزا به یك موضوع مشخص می‌پردازد.در گام اول و در گفت‌وگو با كارشناسان، به سؤالات شنوندگان در حوزه‌های مختلف ازجمله تغذیه، سلامت و ... پاسخ داده می‌شود. در گام دوم، آخرین مقالات در حوزه ورزش، پزشكی ورزشی و سلامت كه در رسانه‌های علمی معتبر چاپ شده، مورد واكاوی قرار می‌گیرد. در گام سوم نیز درباره یك موضوع انحصاری مانند جامعه‌شناسی ورزشی، روان‌شناسی ورزشی و موضوعات وابسته به ورزش با یك كارشناس بحث و گفت‌وگو می‌شود. برنامه سه گام با معرفی كتاب‌های مرتبط با ورزش، علاوه بر بالابردن بار اطلاعاتی شنوندگانش، به دنبال كمك به نویسندگان و ناشران این حوزه نیز هست. در این خصوص معرفی كتاب‌های داخلی كه توسط متخصصان كشور خودمان تالیف یا ترجمه شده‌اند، در دستوركار است.

آشنایی شنوندگان با مفاهیم اقتصادی
لازم به ذكر است كه شبكه‌های دیگر نیز برنامه‌هایی مختص به یار مهربان دارند؛ ازجمله رادیواقتصاد كه «كتاب بازار» را روی آنتن می‌برد. این برنامه به تهیه‌كنندگی علی دهقان‌زاده روزهای شنبه، یكشنبه و سه‌شنبه از رادیواقتصاد پخش می‌شود. تهیه‌كننده كتاب بازار درباره محتوای آن اظهار كرد: در 15دقیقه زمان برنامه كتابی در حوزه موفقیت‌های فردی و اقتصادی معرفی و درباره نویسنده، نقاط قوت و ضعف آن صحبت می‌كنیم. این آثار شامل كتاب‌های اقتصادی، موفقیت‌های فردی و رمان با پس‌زمینه اقتصادی است. هدف ما در برنامه كتاب بازار آشنایی مخاطبان با مفاهیم اقتصادی است تا اگر قرار است كسب‌وكاری راه‌اندازی كنند، دچار مشكل نشوند. از آنجا كه بیشتر شنوندگان رادیواقتصادراعلاقه‌مندان به مباحث اقتصادی تشكیل می‌دهند، پیرنگ اقتصادی دربرنامه كاملا مشهود است و درقالب معرفی كتاب،به‌صورت تخصصی مفاهیم اقتصادی اثر مذكور را بررسی می‌كنیم. تهیه‌كننده برنامه كتاب بازار با تاكید بر فعالیت در فضای مجازی گفت: برنامه در فضای مجازی بسیار فعال است و مخاطبان زیادی جذب كرده‌ایم. درحال‌حاضرحدود50هزارمخاطب داریم كه از قسمت‌های پخش‌شده برنامه بازدید كرده‌اند. تلاش‌مان این است كه فقط به رادیو اكتفا نكنیم و از ظرفیت‌های فضای مجازی نیز بهره ببریم و به همین دلیل خلاصه برنامه را در این فضا بارگذاری می‌كنیم.

«زورق خیال» با ادبیات داستانی جهان
برنامه «زورق خیال» هرروز از رادیونمایش پخش می‌شود.هدف اصلی ازساخت این برنامه آشنایی مردم و به‌ویژه جوانان با ادبیات داستانی جهان است. به گفته فرشاد آذرنیا، تهیه‌كننده زورق خیال، آغاز پخش برنامه براساس طراحی و پیشنهاد ایوب آقاخانی بوده است. او دراین‌باره توضیح داد: درهرقسمت برنامه یك رمان معروف از ادبیات داستانی جهان توسط آقای آقاخانی انتخاب و خوانش می‌شود. زورق خیال در بین جوانان و به‌خصوص دانشجویان ادبیات و تئاتر مخاطبان زیادی دارد. حتی بسیاری از همكاران خودمان هم برنامه را پیگیری می‌كنند و درباره آن نظر می‌دهند. آذرنیا اجرای متفاوت آقاخانی را یكی از نقاط قوت برنامه زورق خیال ذكر كرد وادامه داد: آقای آقاخانی درحین خوانش بخش‌هایی از یك رمان، به‌جای تمام كاراكترها اعم از مرد، زن، كودك، پیرمرد و...بازی و صحبت می‌كند.تمركز برنامه روی ادبیات داستانی است. سعی می‌كنیم رمان‌های به‌روز و معروف دنیا را در برنامه معرفی وخوانش كنیم. همچنین به كمك موسیقی تلاش می‌كنیم تا هنگام خوانش كتاب توسط آقای آقاخانی ،همه چیز واقعی به نظر برسد.

معرفی كتاب‌های قرآنی به شنوندگان
رادیوقرآن با پخش هرروزه برنامه «معرفی كتاب» كتاب‌های قرآنی در حوزه قرائت،تجوید،روخوانی، مفاهیم و علوم قرآنی را معرفی می‌كند. این برنامه به تهیه‌كنندگی علیرضا صفرزاده هرروز روی آنتن می‌رود.تهیه‌كننده معرفی كتاب خاطرنشان كرد: برنامه در دوره جدید پخش بیشتر روی كتاب‌هایی كه قرآن را به كودكان آموزش می‌دهد و همچنین كتاب‌هایی درباره قرائت، تجوید، روخوانی، مفاهیم وعلوم قرآنی متمركز است. درهمین راستاعلاوه بر معرفی كتاب‌های مورد نظر با صاحب اثر و مؤلف نیز صحبت می‌كنیم تا انگیزه‌اش را از تالیف كتاب از زبان خودش بشنویم.هدف ازساخت برنامه معرفی كتاب آشنایی مردم با موضوعات و مفاهیم مرتبط با قرآن است.بخشی ازآثار معرفی‌شده درحوزه مفاهیم قرآنی به كتاب‌هایی مربوط می‌شودكه برای كودكان ونوجوانان نوشته شده است.سعی می‌كنیم‌درمناسبت‌هایی مثل روز كودك‌ونوجوان نیز به شكل اختصاصی به كتاب‌هایی بپردازیم كه مفاهیم قرآنی را برای كودكان و نوجوانان تشریح می‌كنند.