گپ‌وگفت «جام‌جم» با دست‌اندركاران برنامه‌ای كه با حضور كارشناسان مطرح از رادیو قرآن روی آنتن می‌رود ترنم دلپذیر آیات

شبكه رادیویی قرآن كه به‌صورت تخصصی تلاوت‌های مشاهیر قرآنی را تقدیم مخاطبان می‌كند، برنامه‌ای با عنوان «ترنم آیات» دارد كه به پخش، بررسی و تحلیل شیوه تلاوت قاریان داخلی وبین‌المللی می‌پردازد.این برنامه كاری ازگروه تفسیر شبكه رادیویی قرآن است كه جمعه‌ها ساعت 22 روی موج اف.‌ام ردیف100مگاهرتز قابل دسترسی است. به بهانه فرا رسیدن ماه مبارك رمضان با دست‌اندركاران این برنامه گفت‌وگو شده كه در ادامه می‌خوانید.

تمركز بر تلاوت و مفاهیم قرآن
فاطمه كاشانی، تهیه‌كننده برنامه«ترنم آیات» بیش از 26 سال است كه با صداوسیما همكاری می‌كند و می‌گوید: از بدو ورودم با نویسندگی و سردبیری كارم را شروع كردم، كم‌كم وارد كار تهیه‌كنندگی شدم. تهیه‌كنندگی برنامه‌های تولیدی و زنده شبكه رادیویی قرآن را همچون مصباح، اشراق، مسیر انس، حدیث بندگی، حدیث یاران و... برعهده دارم. از ابتدا كارم را با رادیو قرآن آغاز كردم، البته چند سالی هم با رادیو تهران همكاری می‌كردم اما كارم در رادیو قرآن همیشگی بوده است.‌ وی با اشاره به مشخصه و ویژگی‌های این برنامه می‌افزاید: برنامه ترنم آیات جمعه‌شب‌ها ساعت 22 از رادیو قرآن پخش می‌شود و تكرار آن هم حدود نیمه‌شب است. در این برنامه بیشتر به تلاوت و مفاهیم قرآن می‌پردازیم، منتها هماهنگی بین تلاوت و مفهوم آیه مورد نظر است، یعنی تلاوت قاریان مشهور مصری مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. با توجه به این‌كه این تلاوت‌ها برنامه‌محور شده یا خیر از اساتیدی كه در استودیو حضور دارند، استفاده می‌شود؛ استاد احمد ابوالقاسمی، بحث تلاوت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. حجت‌الاسلام محمد پویا بحث مفاهیم آیات را پوشش می‌دهد. كارشناس برنامه محمد نصرآبادی كه اهل فن است در مورد تلاوت‌ها نظر می‌دهد، به بحث در مفاهیم ورود پیدا می‌كند و برای جمع‌بندی‌ها و ارتباطات دو كارشناس با ما همكاری دارد.

مخاطبان ما قاریان هستند
كاشانی با بیان ویژگی خاص برنامه ترنم آیات و وجه تمایزش با دیگر برنامه‌ها می‌افزاید‌: ترنم آیات یكی ازبرنامه‌هایی است كه اگر كسی تمایل داشته باشد هم می‌تواند در وادی تلاوت مسائل و مطالبی را بداند و به آن فن وارد شود،هم با توجه به این‌كه مفاهیم آیات مورد بررسی قرار می‌گیرد، می‌تواند با توجه به مفهوم آیات تلاوتش راقرائت كند و از برنامه كمك بگیرد. شناسه‌های خیلی مهمی را اساتید به دست‌شان می‌دهند.
تهیه‌كننده ترنم آیات درپاسخ به این پرسش كه به نظر محتوای این برنامه بیشتر تخصصی است، توضیح می‌دهد: بله درست است، ترنم آیات یك برنامه تخصصی است كه به مدت 25 دقیقه تقدیم علاقه‌مندان می‌شود. مخاطبان ما قاریان هستند اما از عموم مردم هم بازخورد خوبی دریافت كردیم. به غیر از این‌كه اهل فن این برنامه را گوش می‌كنند، مردم هم به‌دلیل تطابق تلاوت با معانی این برنامه را دوست دارند.

خدمت به قرآن و اهل‌بیت(ع)
تهیه‌كننده رادیو قرآن درباره این پرسش كه آیا تهیه‌كنندگان رادیو قرآن باید تخصص و تبحر در علوم قرآنی داشته باشند، عنوان می‌كند: از آنجا كه اصلا در رادیو قرآن از موسیقی استفاده نمی‌كنیم، فواصل برنامه را با وكال، همخوانی‌ها یا وله‌های مناسب پر می‌كنیم، بنابراین كسی كه قرار است در رادیو قرآن كار كند باید از همین ابزارها استفاده كند؛ از طرف دیگر هم باید به تلاوت‌ها وارد باشد و تا حدودی تلاوت‌ها را بشناسد. همچنین از عواملی در برنامه استفاده كند كه اطلاعات قرآنی داشته باشند. به‌نظرم تهیه‌كننده‌های رادیو قرآن باید از یك مقدار بیشتر در كارشان متخصص باشند. معمولا تهیه‌كننده‌هایی كه در رادیو قرآن كار می‌كنند رشته تحصیلی‌شان علوم قرآنی، الهیات و معارف اسلامی با شاخه علوم قرآنی است. علاقه هم خیلی حائزاهمیت است؛ باید علاقه‌مند وارد این وادی شد و غیر از این باشد كارها پیش نمی‌رود.
كاشانی ادامه می‌دهد: دررادیو قرآن اولین هدف‌مان این است كه درخدمت قرآن واهل‌بیت(ع) باشیم، سپس هدف‌های بعدی را دنبال كنیم كه وجدان كاری و محتوا و... است. باید برنامه‌های ما بهترین برنامه باشد و مورد پسند خداوند و اهل بیت(ع) قرار گیرد.
تهیه‌كننده برنامه در پایان با اشاره به این‌كه ترنم آیات در آخرین جشنواره بین‌المللی رادیو برگزیده شد، می‌افزاید: ترنم آیات در جشنواره بین‌المللی رادیو جزو برنامه‌های برگزیده بود، امیدوارم برنامه‌های رادیو قرآن هر چه بیشتر پررنگ شود، چون واقعا رادیو قرآن خیلی مظلوم واقع شده است.‌

حضور یكی از موفق‌ترین قاریان قرآن
احمد ابوالقاسمی كه یكی از موفق‌ترین قاریان قرآنی و كارشناس‌مجری برنامه ترنم آیات است، می‌گوید: از سال 1387 مستقیما با رادیو قرآن همكاری می‌كنم، به مدت دو سال بین سال‌های 1396 تا 1398 مدیر شبكه رادیویی قرآن بودم. در حال‌حاضر هم به‌عنوان كارشناس برنامه ترنم آیات با این برنامه همكاری می‌كنم. در این برنامه زمانی كه تلاوت‌ها شاخص می‌شود؛ ابتدا تلاوت پخش می‌شود و در مورد آن تلاوت‌ها نظر می‌دهم و نكاتش را بیان می‌كنم. سپس مفهوم را حجت‌الاسلام پویا كه كارشناس مفاهیم است، مطرح خواهد كرد. یك تطابق و هماهنگی بین تلاوت و مفاهیم ایجاد می‌شود كه در این مورد هم بحث می‌شود؛ مثلا این تلاوت با توجه به معنی كه گفته شد، معنامحور خوانده شده یا خیر.
قاری بین‌المللی كشورمان در ادامه با بیان این‌كه قاری باید صدای نسبتا خوب و استعداد موسیقایی خوبی داشته باشد، می‌گوید: برای حفظ قرآن كریم سیستم و روشی وجود دارد؛ این‌گونه نیست كه همین‌طور بتوان حافظ قرآن شد و قواعد خاصی دارد كه باید در كلاس‌ها حضور یافت و آموخت اما علاقه‌مندانی كه دوست دارند قاری شوند، باید استعداد خواندن و صدای نسبتا خوبی داشته باشند. این دوتا از همه مهم‌تر است و در هر رشته‌ای هم تمرین و تلاش الزامی است. توجه داشته باشید برای هر شخصی كه تمایل دارد قاری شود، اصلش داشتن یك استعداد موسیقایی است.

تفسیر و اشارات آیات
حجت‌الاسلام محمد ‌پویا مفرد، كارشناس‌مجری كه در این برنامه بحث مفاهیم آیات را پوشش می‌دهد، می‌گوید: از سال 1386 با صداوسیما همكاری می‌كنم و بخش كارشناسی برنامه‌ها را برعهده دارم؛ چون قرار است در برنامه ترنم آیات، تلاوت‌ها براساس محتوا‌محوری و تطبیق با معنا بررسی شود، قسمت كارشناسی محتوا و معنای آیات، تفسیر و اشارات آیات را برعهده دارم. وی درباره مؤلفه‌ها و شاخصه‌های كارشناس مجریان رادیو قرآن توضیح می‌دهد و می‌گوید: عمده كار كارشناسان انس با قرآن است، آشنایی با قرآن، فهم صحیح قرآن و آشنایی با زبان عربی لازمه وارد شدن به مسائل قرآنی است. به‌شخصه معتقدم كارشناس یا حتی مجری اگر نداند درباره چه متنی قرا‌ر است صحبت كند، اساسا نباید درباره آن حرفی بزند و نظر دهد.
حجت‌الاسلام پویا مفرد در پاسخ به این پرسش كه برای جذب بیشتر شنونده‌ها چه راهكارهایی پیش‌رو دارد، عنوان می‌كند: برای جذب مخاطبان باید تلاش كنیم مطالبی كه می‌گوییم به‌روز و توام با جذابیت باشد و بخش‌های آن طولانی و خسته‌كننده نباشد. چه در برنامه‌های صوتی و چه تصویری تلاش می‌كنیم كه به بهترین شكل ممكن برنامه را ارائه كنیم. امیدوارم كه خداوند اخلاص بدهد كه مخاطب جذب برنامه شود. كارشناس مجری ترنم آیات در‌خصوص این‌كه آیا رادیو در افكار عمومی تأثیرگذار است، می‌گوید: آمار دقیقی ندارم اما به‌نظرم بسیار مؤثر است، مخصوصا برای شهرهای بزرگ كه افراد زمان زیادی در خودرو هستند، چه در مسیر رفت و برگشت همچنین كسانی كه در محل كسب‌و‌كارشان هستند، اكثرا رادیو گوش می‌كنند. همچنین زنان خانه‌دار بیشتر مخاطبان رادیو هستند، می‌توان این طیف‌ها را جذب كرد اگر محتوای خوبی را ارائه دهیم.
حجت‌الاسلام پویا مفرد در پاسخ به این پرسش كه برای ساده‌فهم شدن مطالب قرآنی چه راهكاری پیش‌رو دارد، توضیح می‌دهد: تلاش می‌كنم مباحث را به فارسی سلیس مطابق با عرف فعلی بگویم، آن‌گونه كه همه صحبت می‌كنند تا همه‌فهم باشد، البته با رعایت موازینی كه بحث سبك نشده و از قوام بحث كم نشود. ان‌شاءالله كسانی كه برنامه ترنم آیات را می‌شنوند با پیشنهادهای‌شان برای بهبود برنامه به ما كمك كنند.