منوچهر آذری، یكی از هنرمندان پیشكسوت رادیو است. او كار در رادیو را با برنامه «دوخت و دوز» حسن خیاطباشی آغازكرد و پای ثابت برنامه های طنز صبح جمعه شد.
بعد از انقلاب نیز با برنامههای «صبح جمعه با شما» و «جمعه ایرانی» فعالیت خود را در رادیو ادامه داد. با اینكه چند سالی است از برنامه «جمعه ایرانی» خبری نیست و صدای او را در رادیو نمی شنویم، او همچنان به رادیو و برنامه های شاد و مفرح به ویژه برنامه های صبحگاهی رادیو جوان علاقه دارد و معتقد است باید بین برنامهسازان جدید و پیشكسوتان رادیو تعامل بیشتری در بحث انتقال تجربه باشد، چرا كه مخاطب امروز رادیو انتخاب بیشتری دارد و ممكن است رادیو به راحتی مخاطب خود را از دست بدهد.
این موضوع بدون درنظر گرفتن تجربه پیشكسوتان میسر نخواهد شد. به بهانه برگزاری چهاردهمین جشنواره بین المللی رادیو با این هنرمند پیشكسوت رادیو گفتوگو كردیم.
*كار در رادیو را چگونه آغاز كردید؟
-من در سال 1342 وارد رادیو شدم. البته پیش از آن در تلویزیون كارهای هنری انجام میدادم و فارغالتحصیل هنركده هنرهای دراماتیك در رشته فنبیان و بازیگری هستم. البته من با حسن خیاطباشی در سال 42 كار تلویزیونی آغاز كردم كه پس از آن با ایشان برنامه صبح جمعه با نام «دوخت و دوز» را داشتیم. آن زمان در استودیوی هشت رادیو در میدان ارگ بودیم، جوان بودم و هنوز ازدواج نكرده بودم. به خاطر دارم روزی زنده یاد حمید قنبری (كارگردان و تهیه كننده رادیویی مطرحی كه چند تیپ صدا داشت و فیلم سینمایی هم كار كرده بود) در اتاق فرمان مرا دید. به من گفت شما جوان با استعدادی هستی؛ دیدم كه چطور برنامه اجرا می كنی. هفته آینده را به دعوت من به رادیو بیا و با گروه ما یعنی «شما و رادیو» همكاری كن. «شما و رادیو» برنامهای بود كه در آن استادان بزرگی همچون زنده یاد عزت الله مقبلی، مهین دیهیم، تاجی احمدی، علی تابش، غلامحسین بهمنیار، احمد قدكچیان، عباس مصدق، مرتضی احمدی و منوچهر نوذری حضور داشتند. من گفتم چگونه جلوی این استادان برنامه اجرا كنم این افراد استاد من هستند. قنبری گفت «شما هم خیلی با استعدادی هم می خوانی، هم اجرای قوی داری، هم در اجرای زنده با مردم ارتباط برقرار كنی.» من خیلی خوشحال شدم. آن زمان رادیو برای خودش بسیار ارزشمند بود و احترام خاصی را داشت. تنها دو شبكه رادیویی داشتیم و مثل امروز شبكهها این قدر متنوع نبود. این گونه بود كه با آقای قنبری هم افتخار همكاری پیدا كردم.
*همكاری شما با رادیو چگونه ادامه پیدا كرد؟
-وقتی با این دو عزیز همكاری كردم در حین كار با برنامههای دیگر مثل «داستانهای شب» رادیو با بزرگانی همچون صدرالدین شجره، ثریا قاسمی، شمسی فضلاللهی، توران مهرزاد، منیژه زرین، تاجی احمدی و مهین بزرگی همكار بودم و فعالیت من ادامه پیدا كرد. بدین ترتیب دیگر برنامه های رادیو هم مرا شناختند و حتی برنامههای كودك هم به دنبال من میآمدند. بعد از آن هم برنامههای عصر رادیو و عصر جمعه با رادیو را داشتیم. بعد از انقلاب هم با آقای احمد شیشهگران و سعید توكل برنامه «صبح جمعه با شما» را داشتیم. تا اینكه آقای شیشهگران رفتند و آقای توكل این برنامه را با نام «جمعه ایرانی» تا 12-13 سال در زمان آقای ضرغامی ادامه داد. بعد از آن به اجرای این برنامه به مذاق برخی مدیران خوش نیامد و گروه «جمعه ایرانی» از هم پاشیده شد. اكنون هم حدود دو سال است كه با رادیو كار نكرده ام چرا كه شرایط برای ما جور نبود، آقای توكل راضی نمیشد و... اخیرا هم با آقای شاهآبادی كه مدیر بسیار محترم و با فرهنگی هستند نشستی داشتیم و طی صحبتهایی كه با ایشان كردیم، اگر آقای توكل قبول كنند با یك برنامه خوب و پرشنونده مثل «جمعه ایرانی» بعد از ماه مبارك رمضان دوباره به رادیو برمیگردیم. من سالها برای رادیو زحمت كشدم. حتی رادیوهای شهرستانها هم با من تماس می گرفتند و من از خانه برای آنها به عنوان مهمان راه دور برنامه اجرا می كردم. اكنون اگر شرایط فراهم باشد حتما باز هم فعالیت میكنم. بالاخره ما عمرمان را در رادیو گذاشتیم.
*برگزاری چهاردهمین جشنواره بین المللی رادیو را چگونه می بینید؟
به نظرم انتظاری كه مردم از رادیو دارند 70 درصد موسیقی و 30 درصد گفتار است. رسانه های دیگری در كنار رادیو وجود دارد كه باید رادیو با آنها رقابت كند. بنابراین باید تحول بزرگی در برنامهسازی رادیو با بزرگان و پیشكسوتان رادیو در زمینههای مختلف ایجاد كرد. باید از تجربیات قدیمیترها استفاده كرد. من همچنان رادیو گوش می دهم و كارهای جوانان را دوست دارم ولی من به عنوان كسی كه 45 سال در رادیو كار كرده ام و عمرم را گذاشتم باید بگویم توقع مردم از رادیو بیش از این حرف هاست. صرفا با برگزاری جشنواره كاری پیش نمی رود. پیشنهاد می كنم به جای برگزاری جشنواره و صرف هزینههای گزاف بهتر است نو
یسندههای كاربلد را جمع كنیم و آنها را به كار دعوت كنیم. شنوندههای رادیو پراكنده هستند. رسانه های دیگر در رقابت با ما شنونده ها را جذب میكنند. ما باید به مردممان خوراك خوب بدهیم. رادیو گوینده های خوب و با تجربه میخواهد. از این افراد باید بیشتر استفاده كرد. البته برگزاری جشنواره از آن جهت خوب است كه در آن تبادل نظر می شود ولی من نظرم این است كه جشنواره نباید محدود به دو-سه روز برگزاری آن شود. نیاز ما همانند یك انباری است كه با دو روز در سال پر نمی شود. این گونه است كه باید هر روز برای مخاطب پیام اثرگذار داشته باشیم كه بتوانیم شنوندههای رادیو را در هر شرایطی حفظ كنیم. اكنون دیگر رادیوها خاموش شدهاند در حالی كه قبلا در تاكسیها و مراكز درمانی و... میدیدیم كه رادیو روشن بود. با حرف و پوستر و سخنرانی و همایش كار درست نمی شود. بلكه باید در عمل درست رفتار كنیم. مخاطب با خود می گوید با گوش ندادن به رادیو چیزی را از دست نخواهم داد و این اصلا خوب نیست.
*در طول این سال ها كدام برنامه ها را بیشتر دوست داشتید؟
من آدم شادی هستم و شادی را برای مردم ضروری می بینم، چون اگر مردم بشاش و خندهرو، كارشان در جامعه ثمربخشتر خواهد بود. مثلا برنامه صبح رادیو جوان از ساعت 6 تا 8 صبح را دوست دارم كه بسیار پرانرژی است. خانم فاطمه صداقتی و آقای پیمان طالبی این برنامه را بسیار شاد و با نشاط اجرا میكنند. همه وقتی مرا در خیابان میبینند میپرسند كه چرا دیگر برنامه ندارید؟ و سراغ برنامههای شاد صبح جمعه را میگیرند. امیدوارم دردلهای ما به گوش مسئولان برسد.
*برای اینكه مردم با رادیو بیشتر دوست شوند چه كار باید كرد؟
-از موسیقی در رادیو نباید غافل شد. مردم موسیقی، خصوصا موسیقی ایرانی را بسیار دوست دارند. ریتم برنامههای لابلای برنامهها را باید عوض كرد. باید از سازهای سنتی بیشتر استفاده شود. باید شرایطی فراهم شود كه برنامهسازان جوانی كه وارد رادیو می شوند بتوانند از تجربه پیشكسوتان استفاده كنند. درحال حاضر موسسهای به نام موسسه هنرمندان پیشكسوت وجود دارد كه من عضو آن موسسه هستم. در این موسسه هنرمندانی كه بالای 60 سال دارند شامل هنرمندان رادیو و تئاتر و سینما حضور دارند كه رادیو و تلویزیون می توانند با این موسسه تعامل داشته باشند و از تجربیات پیشكسوتان استفاده كنند. گنجینههایی در این موسسه هستند كه می توان از آنها در رادیو و تلویزیون به خوبی استفاده كرد.
و سخن پایانی
برنامهسازان رادیو اگر فقط به فكر پخش برنامه و تمام كردن كارشان باشند كیفیت برنامهها پایین می آید. در این صورت مخاطب به راحتی رسانه و برنامه دیگری را انتخاب می كند و ما به همین راحتی مخاطب را از دست خواهیم داد.